De Rechtbank Amsterdam heeft op 20 november 2024 uitspraak gedaan in een zaak waarbij een bank werd beschuldigd van het schenden van haar zorgplicht richting een derde partij. Deze derde, een gedupeerde van een Ponzi-zwendel, stelde de bank aansprakelijk voor zijn financiële schade. Wat houdt de zorgplicht van banken precies in, en wat betekent deze uitspraak voor burgers en beleggers?
Wat is de zorgplicht van banken?
Banken hebben een bijzondere maatschappelijke functie en beschikken over kennis en middelen die de gemiddelde burger niet heeft. Daarom wordt van hen verwacht dat zij zorgvuldig handelen, niet alleen richting hun directe klanten maar ook richting derden die mogelijk nadeel ondervinden van activiteiten via de bank.
Deze zorgplicht betekent onder meer dat banken:
verdachte transacties tijdig moeten signaleren;
onderzoek moeten doen naar de achtergrond en activiteiten van hun klanten (cliëntenonderzoek);
maatregelen moeten nemen om schade te voorkomen als zij op de hoogte raken van illegale of schadelijke activiteiten.
In juridische termen wordt gesproken van een bijzondere zorgplicht, die verder gaat dan de algemene regels van zorgvuldigheid in het maatschappelijk verkeer.
De zaak: Ponzi-zwendel en de aansprakelijkheid van de bank
De zaak betrof een belegger die grote financiële verliezen leed doordat zijn gelden waren gestort op een beleggingsrekening bij een bank. De eigenaar van deze rekening voerde een Ponzi-zwendel: een frauduleus systeem waarin oude beleggers rendementen ontvangen uit de inleg van nieuwe beleggers, zonder dat daadwerkelijk winst wordt gegenereerd.
De belegger stelde dat de bank had moeten ingrijpen. Hij betoogde dat de bank al in 2008 signalen had kunnen oppikken dat de rekeningen van haar klant werden gebruikt voor illegale activiteiten. De bank had volgens hem verdachte transacties moeten herkennen en maatregelen moeten treffen, zoals het blokkeren van rekeningen of het melden van de activiteiten aan de toezichthouder.
De bank verweerde zich door te stellen dat zij pas in 2010 voldoende aanwijzingen had om actie te ondernemen, na een melding van een andere financiële instelling.
De uitspraak van de Rechtbank Amsterdam
De rechtbank oordeelde dat de bank niet aansprakelijk is voor de schade van de belegger. Volgens de rechter kon de bank niet worden verweten dat zij in 2008 of 2009 geen actie ondernam, omdat toen onvoldoende duidelijke signalen aanwezig waren.
De rechtbank benadrukte dat:
Banken pas verantwoordelijk zijn voor ingrijpen als zij voldoende subjectieve wetenschap hebben, oftewel als zij daadwerkelijk op de hoogte zijn van verdachte omstandigheden;
Het niet genoeg is dat de bank “had kunnen weten” van de fraude;
De bank in 2010, na een melding, wel adequaat heeft gehandeld door het klantrelatiebeheer te beëindigen en de toezichthouder te informeren.
De rechter wees ook op het feit dat de regels rond toezicht en transactiemonitoring in 2008 minder strikt waren dan vandaag de dag. Hoewel de bank wellicht meer had kunnen doen, kon dit niet worden aangemerkt als een schending van haar bijzondere zorgplicht.
Wat betekent deze uitspraak voor u?
Deze uitspraak maakt duidelijk dat de zorgplicht van banken een belangrijk juridisch kader biedt, maar dat deze niet onbeperkt is. Voor beleggers en derden is het cruciaal om tijdig te handelen bij signalen van onregelmatigheden. Als u vermoedt dat een bank haar zorgplicht heeft geschonden, zijn er enkele stappen die u kunt ondernemen:
Onderzoek en documentatie: Verzamel bewijs van verdachte transacties of nalatigheden van de bank.
Juridisch advies: Schakel een specialist in financieel recht in om te beoordelen of de bank aansprakelijk gesteld kan worden.
Acties richting toezichthouders: Meld vermoedens van fraude of zorgplichtschendingen bij financiële toezichthouders zoals de Autoriteit Financiële Markten (AFM).
De rol van Financieel Recht Advocaten
Heeft u financiële schade geleden door nalatigheid van een bank, hypotheekverstrekker of andere financiële instelling? Financieel Recht Advocaten kan u adviseren over uw rechten en mogelijkheden. Of het nu gaat om een schending van de zorgplicht, onterechte kosten of gebrekkige informatieverstrekking, wij staan voor u klaar. Neem vandaag nog contact met ons op om uw zaak te bespreken.
