Deze zaak gaat over een geschil tussen CIA en Rabobank. CIA is een vennootschap die is opgericht met als doel de herontwikkeling van panden in Amsterdam. Deze panden waren voorheen in gebruik bij de Openbare Bibliotheek Amsterdam. CIA wilde in deze panden een luxe hotel ontwikkelen. Meneer A is de drijvende kracht achter CIA. Hij is een ervaren projectontwikkelaar die via onder andere Aedes Real Estate kantoorpanden, hotels en woningen ontwikkelt waarbij de investeringen variëren van € 3 miljoen tot € 100 miljoen per project. Hij houdt 50% van de aandelen in CIA. De overige 50% worden indirect gehouden door meneer B.
Om de ontwikkeling van het luxe hotel deels te financieren heeft CIA in februari 2008 een bouwfinancieringsovereenkomst (hierna: “overeenkomst”) gesloten met SNS Property Finance B.V. (hierna “SNS”). SNS zou hierbij voor maximaal € 36,6 miljoen leningen verstrekken tegen een variabel rente. De duur van deze overeenkomst was vastgesteld op 30 maanden. Nadat het project zou worden opgeleverd zou de overeenkomst worden geherfinancierd door middel van een ‘beleggingsfinanciering’ voor, naar verwachting, € 41 miljoen.
Rabobank doet voorstel met 3 soorten rentederivaten
In juni 2008 heeft CIA zich tot Rabobank gewend. Zij wilde het renterisico op de overeenkomst en de toekomstige beleggingsfinanciering voor 10 jaar afdekken. Op 10 juni 2008 heeft meneer A een renteswap afgesloten bij Rabobank voor de financiering van 3 panden met een nominaal bedrag van € 1.850.000,=. Op 1 augustus 2008 heeft meneer A namens CIA het Treasury Inventarisatie Formulier (hierna: “TIF”) ondertekend en aan Rabobank overhandigd. Het afgesproken bedrag bedroeg aanvankelijk € 2.240.000,=. Daarnaast heeft CIA ook een Overeenkomst Financiële Derivaten (hierna: “OFD”) getekend. Enkele dagen later heeft Rabobank CIA schriftelijk een voorstel gestuurd met daarin 3 mogelijke rentederivaten te weten een ‘interest rate swap’, een ‘suppercollar’ en een ‘participating cap’.
De voorkeur van CIA ging uit naar de participating cap. Dit wordt ook wel het ‘winstdelend renteplafond’ genoemd. Voor Rabobank zijn er wel enkele risico’s verbonden aan deze transactie. Zij heeft daarom geëist dat zij de transactie eenzijdig vroegtijdig kan beëindigen. Daarnaast heeft Rabobank verschillende zekerheden van CIA verlangd. Vervolgens is op 22 augustus 2008 de participating cap telefonisch afgesloten met ingang van 1 september 2008. De looptijd bedroeg 10 jaar. De kenmerkende eigenschap van deze participating cap is dat het een combinatie is van een renteswap en een rentecap. CIA ruilt dus voor de helft van de hoofdsom haar variabele rente voor een vaste swaprente. Voor de andere helft van de hoofdsom betaalt zij een rentevergoeding die gelijk is aan Euribor. Deze is wel gemaximeerd tot de vaste swaprente als renteplafond, de cap.
CIA heeft op dezelfde dag ook een negatieve hypotheekverklaring verstrekt. Dit houdt in dat op het project geen nieuwe hypothecaire inschrijving aan een derde wordt gegeven. De holdingvennootschappen van meneer A en B hebben daarnaast ook ieder voor een bedrag van € 1,6 miljoen borgstellingen aan Rabobank verstrekt.
Ontstaat een overhedge door vertraging in het project
Eind 2009 werd het afgesproken bedrag van ruim €2,2 miljoen overschreden waarnaar Rabobank en CIA hierover in gesprek zijn gegaan. Meneer A en B hebben opnieuw borgstellingen afgegeven op, voor Rabobank gunstigere, gewijzigde voorwaarden. Het project, het luxe hotel, liep in 2010 ook nog vertraging op van ongeveer 1,5 jaar waardoor de overeenkomst met SNS verlengd werd. Maar, de overeenkomst met SNS en de hoogte van de participating cap liepen daardoor niet meer gelijk en er ontstond een overhedge in de omvang. De hoofdsom van het rentederivaat waaropver de CIA de swaprente verschuldigd was, was in die periode groter dan het bedrag dat CIA onder de SNS overeenkomst heeft opgenomen.
Rabobank heeft vervolgens CIA een voorstel gedaan tot herfinanciering van de SNS overeenkomst. Ze was bereid om tot een bedrag van € 35 miljoen te financieren. CIA vond dit voorstel niet marktconform.In mei 2012 heeft er opnieuw een gesprek plaatsgevonden tussen Rabobank en CIA. Rabobank heeft daarbij een voorstel gedaan tot financiering van de negatieve waarde van de transactie die CIA bij beëindiging van de transactie aan Rabobank verschuldigd zou worden. CIA heeft dit voorstel afgewezen. Als reactie daarop heeft Rabobank op 8 juni 2012 een e-mail gestuurd aan CIA waarin zij aangeeft aanvullende dekking te verlangen. Meer specifiek noemt Rabobank het verschaffen van een hypothecaire zekerheid op het perceel voor 11 juni 2012. CIA heeft op 13 juni 2012 als reactie hierop aangegeven dat het niet mogelijk is om in de korte termijnen die Rabobank stelt te voldoen aan de eisen.
Rabobank legt conservatoir beslag op de panden
Rabobank heeft vervolgens op 19 juni 2012 conservatoir beslag laten leggen op het hotel. Uiteindelijk zijn Rabobank en CIA in juli 2012 tot een overeenstemming gekomen over de beëindiging van de transactie en de financiering van de negatieve waarde. Deze transactie is per 1 oktober 2012 afgewikkeld waarbij de negatieve waarde op dat moment € 5.177.860,= bedroeg. Dit bedrag heeft CIA aan Rabobank moeten vergoeden waarnaar op 29 oktober het hotel is geopend.
CIA is vervolgens een procedure gestart tegen de Rabobank waarbij zij vordert dat de rechtbank verklaart voor recht dat Rabobank bij het aanbieden en sluiten van het rentederivaat haar zorgplicht heeft geschonden en vordert een schadevergoeding van € 8.005.177,30. De rechtbank verklaart dat de Rabobank onrechtmatig jegens CIA heeft gehandeld. De rechtbank oordeelt dat er geen sprake is van een zorgplichtschending door Rabobank.
Gerechtshof: renteswap is een derivaat en is daardoor een financieel product
CIA stelt tegen deze uitspraak hoger beroep in. Het hof stelt daarin voorop dat een renteswap een derivaat is. CIA is geen professionele belegger in de zin van de Wet op het financieel toezicht (hierna: “Wft”). Er rustte dan ook een zorgplicht op Rabobank jegens CIA. Deze zorgplicht wordt mede ingevuld door de Wft.
CIA is van mening dat Rabobank een ondeugdelijk advies heeft gegeven. Het advies om het rentederivaat af te sluiten voldeed volgens haar niet aan de daaraan te stellen normen. Het rentederivaat was volgens CIA speculatief en zeer risicovol. Rabobank verweert zich tegen deze stelling. Zij stelt dat nu er geen sprake is geweest van een zorgplichtschending er ook geen sprake geweest kan zijn van een ondeugdelijk advies. Volgens de Rabobank staat het vast dat de door de haar aangeboden participating cap juist wel aansloot bij de wensen van CIA en dit was ook geen speculatief of zeer risicovol product nu CIA de lasten van de financiering van de afkoopsom van ruim € 5 miljoen kon dragen.
Rentederivaat was een speculatief product en Rabobank heeft zorgplicht geschonden
Het hof is het niet eens met de Rabobank. Er was wel degelijk sprake van een speculatief product. De looptijden van de overeenkomsten met Rabobank en SNS sloten niet bij elkaar. Daardoor ontstond er een risico dat na de aflossing van de SNS overeenkomst het rentederivaat zou blijven doorlopen zonder dat er een lening was die een renterisico opleverde. Het rentederivaat krijgt hierdoor een puur speculatief karakter, aldus het hof. Daarnaast telt het feit dat CIA geen belegger is maar kredietnemer en wat betreft rentederivaten niet als deskundig of professioneel kan worden aangemerkt ook een rol. Rabobank is hierbij een deskundige partij en zij heeft dan ook gehandeld in strijd met de op haar rustende zorgplicht. Rabobank heeft niet opgetreden zoals van een redelijk handelend en een redelijk bekwaam adviseur door het grotendeels speculatieve rentederivaat aan CIA te adviseren.
Volgens het hof is er voldoende causaal verband tussen enerzijds de handelwijze van de Rabobank en anderzijds de schade van CIA. CIA zou het rentederivaat niet in zijn huidige vorm hebben gesloten indien Rabobank het rentederivaat niet zou hebben geadviseerd. Het hof oordeelt dat de Rabobank haar zorgplicht heeft geschonden nu zij niet heeft gehandeld zoals van een redelijk bekwaam en redelijk handelend adviseur mag worden verwacht. De omvang in de schade wordt later in de procedure vastgesteld.
Heeft u een renteswap en zoekt hulp of bijstand, bijvoorbeeld om op een gelijk niveau met de bank in gesprek te raken of om te weten te komen of u aanspraak kunt maken op een schadevergoeding, neem dan hier vrijblijvend contact met ons op.
