Voorafgaand aan de financiële crisis van 2008 werd verwacht dat de rente enkel nog zou stijgen. Ondernemers die voor een financiering naar de bank stapte werd geadviseerd dit risico af te dekken. Door middel van een renteswap kon de variabele rente worden omgezet in een vaste rente. Zo hadden ondernemers op lange termijn zekerheid over hun renteverplichtingen. Niets bleek minder waar.
Hoe deze rentederivaten precies werkte wist bijna niemand. Toch was dit geen probleem. Vanaf 2007 werd voor meer dan €25 miljard aan rentederivaten verkocht door banken. De derivaten deden hun werk en de ondernemers waren tevreden. Totdat bleek dat de rente niet steeg. Door de dalende rente namen de financieringslasten van de ondernemers fors toe. Veel ondernemers raakte hierdoor in de financiële problemen. Gezamenlijk liep de schadepost voor ondernemers op tot €1,5 miljard.
Introductie Uniform Herstelkader
De AFM werd in 2012 aangewezen om de afwikkeling van de rentederivaten in goede banen te leiden. Nadat in 2016 bleek dat de toezichthouder hier niet in geslaagd was werd een speciale commissie opgezet om te voorzien in een oplossing. Deze oplossing kwam eind 2016 in de vorm van het Uniform Herstelkader. In dit herstelkader heeft de speciale derivatencommissie vastgelegd hoe banken de rentederivaten moeten afwikkelen. Verschillende banken hebben toegezegd zich aan dit herstelkader te houden en alle ondernemers een coulancevergoeding aan te bieden.
Verzoek aan minister van Financiën
Bijna drie jaar later zijn er nog steeds ondernemers die geen voorstel van hun bank hebben ontvangen. Daarnaast zitten in verschillende dossiers fouten. Zo blijkt 20% van de dossier van Deutsche Bank fouten te bevatten en loopt Rabobank al maanden achter met de schadeafwikkeling. Pieter Lijesen van Renteswapschadeclaim heeft verschillende fouten in derivatendossiers doorgegeven aan de AFM maar hij constateert dat de toezichthouder niet handhavend optreedt. Dit is voor Lijesen aanleiding geweest om een verzoek te sturen aan minister Hoekstra van Financiën. In zijn verzoek vraagt hij de minister om de toezichthouder aan te sporen handhavend op te treden. Met zijn stichting vertegenwoordigd Lijesen zo’n 700 gedupeerde ondernemers.
AFM heeft geen handhavingsinstrumenten
De minister van Financiën heeft in 2016 aan de AFM de taak opgelegd om toe te zien op de handhaving van het Uniform Herstelkader. De toezichthouder stelt tegenover het FD dat zij echter niet beschikt over handhavingsinstrumenten. In het Uniform Herstelkader is niet ingegaan op de handhaving ervan. Daarmee ontbreekt de grondslag waarmee de AFM handhavend kan optreden. De toezichthouder stelt dat zij haar bevindingen terugkoppelt naar de bank. Vaak handelt de bank in lijn met de terugkoppeling. Wanneer de bank en de ondernemer het niet eens worden dan kunnen zij altijd nog terecht bij de civiele rechter, aldus de AFM.
Uniform Herstelkader is een civielrechtelijke compensatieregeling
Het herstelkader uit 2016 is een civielrechtelijk herstelplan. Vanwege de civielrechtelijke aard van de oplossing werd de AFM buitenspel gezet. Zij heeft geen bevoegdheden handhavend op te treden in civiele aangelegenheden.
Patrick van Gerwen van Cadension spreekt tegenover het FD van een ontwerpfout. Het herstelkader is opgesteld nadat de AFM er niet in slaagde de zaak af te wikkelen. Ondernemers mochten niet worden opgescheept met de kosten van een gang naar de rechter. Toch stel de AFM nu dat ondernemers naar de rechter moeten stappen wanneer zij er met de bank niet uitkomen.
Klik hier voor het volledige nieuwsbericht van het Financieele Dagblad.
