Sinds de krediet crisis is het voor kleine onderneming steeds moeilijker geworden om een financiering te krijgen via de bank. Ondernemers gaan daarom steeds vaker opzoek naar alternatieve manieren om aan hun financieringsbehoefte te voldoen. Tegelijkertijd heeft de krediet crisis de spaarrente tot een nulpunt gebracht. Spaarders gaan daardoor opzoek naar meer rendement. Crowdfundingplatforms spelen handig in op deze ontwikkeling. Het koppelen van ondernemers en investeerders is een relatief kleine maar hard groeiende markt. In 2018 investeerde Nederlandse spaarders ruim €300 miljoen in ondernemers via crowdfunding. Dit jaar wordt waarschijnlijk de grens van €0,5 miljard overschreden.
Hoog rendement voor beleggers, hogere kosten voor ondernemers
Crowdfundingplatforms zoals het Nederlandse Collin Crowdfund en het Britse Funding Circle groeien als kool. De platforms beloven rendementen van tegen de 10% op jaarbasis. Voor een gelijk resultaat moet je tegenwoordig als gauw tientallen jaren sparen. In de praktijk blijkt het rendement echter tegen te vallen. Het Financieele Dagblad berichtte begin mei dat het werkelijke rendement rond de 6% ligt.
De kosten voor een ondernemer liggen echter hoger dan de rente die investeerders ontvangen. Uit onderzoek van De Groene Amsterdammer en Trouw blijkt dat Funding Circle ruim zeshonderd leningen heeft verstrekt tegen rentes van vijftien tot twintig procent. Veel ondernemers onderschatten de lasten die een dergelijke financiering met zich meebrengt. Inmiddels heeft dit al tientallen ondernemers in moeilijkheden gebracht.
Beloning gebaseerd op omvang lening
Wanneer een ondernemer zich meldt bij Collin Crowdfund krijgt deze een Crowdfund Coach toegewezen. Zo kreeg ook Wilma Verhoeks een coach toegewezen nadat zij Collin Crowdfund had benaderd voor de financiering van haar bedrijf. Met haar in Geldermalsen gevestigde bedrijf, Wi-Care, maakt Verhoeks kleding voor mensen met een beperking. In Nederland lopen de zaken goed en ze wil graag uitbreiden naar Duitsland. Bij haar bank kon zij een financiering krijgen maar dat zou nog maanden gaan duren. Via crowdfunding kon de financiering een stuk sneller geregeld worden.
Voor de uitbreiding doet Verhoeks een aanvraag voor een lening van €150.000. Wanneer haar Crowdfund Coach haar bedrijf bezoekt roept hij: “Wat een mooi bedrijf, wat een mooie plannen! Maar 150 mille? Nee, never nooit. Het is vier ton of niks.”. Het enthousiasme blijkt vooral gericht op eigen gewin. De coaches ontvangen een percentage van de totale lening. Hoe hoger de lening, hoe groter de beloning. Met dat beleid worden de coaches gestimuleerd om ondernemers een zo hoog mogelijke leningen te laten afsluiten.
Cijfers accountant veel te rooskleurig
Verhoeks denkt dat haar coach blind af is gegaan op de cijfers van haar accountant. Volgens haar klopte daar echter niks van verteld zij aan De Groene Amsterdammer. De accountant becijferd dat de omzet in Duitsland binnen twee jaar naar ruim €6,5 miljoen kan groeien. De coach en risk managers van Collin baseren zich zonder nader onderzoek op het rapport van de accountant. Het valt hen niet op dat in deze prognose de aan de financiering verbonden rente en aflossing niet zijn meegenomen. Wanneer de casus wordt voorgelegd aan Lex van Teeffelen, lector aan de Hogeschool Utrecht, ziet hij al snel dat Verhoeks nooit meer dan twee ton financiering had mogen krijgen.
Toch krijgt zij in 2015 de lening van vier ton en gaat zij van start met de uitbreiding naar Duitsland. Dit blijkt langer te duren dan gedacht en wanneer de uitbreiding in 2017 eindelijk opgang komt is de vier ton al volledig besteedt. Wanneer zij voor nieuwe financiering ING benadert krijgt ze te horen dat haar huisbank niets voor haar kan betekenen. Door de lening van Collin is zij tot 2022 overgekrediteerd. Verhoeks zal dus nog jaren last ondervinden van haar lening. Inmiddels is de account door de Accountantskamer berispt vanwege een schending van fundamentele beginselen van vakbekwaamheid en zorgvuldigheid.
Platforms voelen zich niet verantwoordelijk
Uit het onderzoek van Trouw en De Groene Amsterdammer blijkt dat tientallen ondernemers failliet gaan kort nadat zij financiering via crowdfunding hebben ontvangen. Uit de faillissementsverslagen blijkt dat veel ondernemers al in de problemen zaten voordat zij een crowdfunding lening krijgen. Zo kreeg de onderneming Business Compleet via Collin Crowdfund een financiering van €350.000. Aan de investeerders werd echter niet bekend gemaakt dat het bedrijf bij ABN Amro onder bijzonder beheer stond. Het bedrijf had bij die bank al een schuld van €450.000.
Ook het bedrijf Limburg Vitaal gaat failliet kort nadat een lening van €50.000 wordt verstrekt door Collin Crowdfund. Wanneer naar de zaak gevraagd wordt stelt Collin Crowdfund dat de eigenaren en de accountant meer verantwoordelijk zijn voor het faillissement dan het platform.
Failliete ondernemers raken ook privé in de problemen
Voor ondernemers is het faillissement van hun bedrijf vaak nog maar het begin. De crowdfundingplatforms eisen vaak dat ondernemers zich in privé borg stellen voor de financiering. Niet zelden worden ook familieleden benaderd om in te staan voor de schuld. Zelfs wanneer de ondernemers onvoldoende bezittingen hebben om borg te staan wordt hen toch gevraagd een ‘morele borg’ af te geven. Collin stelt dat om een morele borg wordt gevraagd omdat de investeerders dat belangrijk vinden.
Ook Verhoeks werd gevraagd persoonlijk borg te staan voor de financiering. Twee dagen voordat haar crowdfundproject gelanceerd werd vertelde haar coach ineens dat ze ook persoonlijk borg moest staan. Door ondernemers pas op het laatste moment te confronteren met de aanvullende voorwaarde voor de financiering zullen velen van hen er schoorvoetend mee instemmen.
Grote risico’s maar nauwelijks wettelijke bescherming
Crowdfunding brengt dus zowel voor ondernemers als investeerders grote risico’s met zich mee. Toch is er nog nauwelijks regelgeving of toezicht op de sector. De AFM geeft aan dat de markt voor crowdfunding nog in de kinderschoenen staat. In 2016 heeft AFM het toezicht zelfs versoepelt zodat de markt de mogelijkheid kreeg om te groeien. Zo is het maximumbedrag dat gefinancierd kan worden via crowdfunding verdubbeld. Daarnaast heeft de toezichthouder ervoor gekozen om zelfs de grote crowdfundingplatforms te ontheffen van de vergunningsplicht.
Klik hier voor het volledige nieuwsbericht van De Groene Amsterdammer.
Klik hier voor het volledige nieuwsbericht van Trouw.
