Om Nederland te kunnen beschermen tegen fraude en witwassen van crimineel geld is er een goede samenwerking nodig tussen banken.
De Wet gegevensverwerking door samenwerkingsverbanden (WGS) zorgt ervoor dat private en publieke partijen onderling gegevens kunnen uitwisselen om de samenleving te beschermen. Maar dit kan ook gevolgen hebben voor mensen die onterecht op de ‘verkeerde’ lijst komen te staan.
Samenwerkingsverband
De WGS heeft niet alleen betrekking op financiële instellingen onderling, maar ook een samenwerkingsverband tussen financiële instellingen en de overheid. De banken werken nauw samen met politie en het Openbaar Ministerie als het gaat om plofkraken, internetoplichting (LMIO), financieel-economische criminaliteit (FEC) en digitale fraude (ECTF).
Traag verloop
Vandaag de dag verloopt de uitwisseling van informatie erg stroef. Dit komt vooral omdat de communicatie tussen de verschillende partijen niet goed verloopt. De politie heeft namelijk een vordering nodig om bij een financiële instelling gegevens op te vragen. Met deze Wet wordt het voor de overheid een stuk makkelijker om persoonsgegevens op te vragen. Zo kunnen criminelen sneller worden opgepakt.
WGS
De wet zorgt voor een goede juridische basis om kennis te delen binnen doelgerichte samenwerkingsverbanden, met de nodige waarborgen ten aanzien van privacy en proportionaliteit. Dit stelt de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) in reactie op het advies van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) aan de Eerste Kamer.
Kritiek
De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) roept de Eerste Kamer op om het wetsvoorstel in huidige vorm niet aan te nemen. Zij vinden dat overheidsorganisatie en private partijen zeer ruime bevoegdheden krijgen om persoonsgegevens met elkaar te delen. Dit kan grote gevolgen hebben voor personen die op de ‘verkeerde’ kant van het lijstje komen.
AP-voorzitter Wolfsen erkent dat het zeer belangrijk is om ‘ondermijnende’ criminaliteit hard aan te pakken, alleen moet dit wel netjes gebeuren. Ook zegt hij: ‘Aan de Toeslagen Affaire en het FSV-schandaal hebben we gezien hoe mensen in de knel kunnen komen. Dit wetsvoorstel gaat verder. Het gaat ook verder dan het sterk bekritiseerde SyRi.’
Verder stelt Wolfsen dat dit wetsvoorstel het mogelijk maakt voor de overheid en financiële instellingen om persoonsgegevens met elkaar te delen, zonder dat er iets aan de hand is. Het probleem van massasurveillance komt nu wel erg dichtbij. Het kan ingrijpende gevolgen hebben als je op de verkeerde kant van de lijst komt.
Onduidelijk doel
In het wetsvoorstel is niet duidelijk omschreven wat nu het daadwerkelijke doel is om de persoonsgegevens op grote schaal te delen. Volgens de regering gaat het bij elk samenwerkingsverband om ‘zwaarwegende algemene belangen’. Maar er staat niet duidelijk bij welke dan precies.
Wolfsen kaart dit aan in zijn advies: ‘Stel, een samenwerkingsverband wil persoonsgegevens delen met als doel ‘ernstige criminaliteit’ tegen te gaan. Maar wat geldt dan als ernstige criminaliteit? Hebben we het dan over een moord? Drugshandel? Enorme fraude of ook het vermoeden dat de penningmeester van de sportclub een keer 50 euro in eigen zak heeft gestoken? Waar ligt de grens? Dat moet heel duidelijk zijn, wil je zo’n grote inbreuk maken op de privacy van mensen.’
Een signaal
In het wetsvoorstel is ook te lezen dat persoonsgegevens al mogen worden gedeeld bij ‘een signaal’. Dit signaal is, net zoals de doelomschrijving, vaag omschreven. Ook staat er dat bij ‘een eerste vermoeden van onrechtmatige activiteiten’ partijen gegevens mogen delen met ‘andere partijen’ als dat noodzakelijk is. Weer wordt de omschrijving van deze ‘andere partijen’ niet gegeven.
Bovendien gaat het om ruime categorieën van persoonsgegevens die samenwerkingsverbanden met elkaar mogen delen. Denk bijvoorbeeld aan Burgerservicenummers, woonsituatie, financiële gegevens, verblijfssituatie, politiegegevens en zelfs gegevens over seksuele geaardheid en gedrag. Het zijn niet alleen gegevens van de desbetreffende persoon, maar ook familie en vrienden.
Onbegrensde surveillance
Tot slot is in het wetsvoorstel opgenomen dat de regering nieuwe samenwerkingsverbanden kan aanwijzen met een algemene maatregel van bestuur. Dat is wetgeving die de Eerste en Tweede Kamer niet kunnen wijzigen.
Wolfsen: ‘Het wetsvoorstel zet de deur wagenwijd open voor een onbegrensde surveillance door een onbegrensde hoeveelheid partijen, publiek en privaat. En betrekt daarbij het parlement niet zoals dat hoort. Wij adviseren de Eerste Kamer daarom dringend om dit wetsvoorstel van de WGS niet aan te nemen.’
Wilt u advies over of begeleiding bij conflicten over het cliëntenonderzoek van banken en de registratie van persoonsgegevens in de Gebeurtenissenadministratie, het IVR, het Incidentenregister en het EVR? Neem dan vrijblijvend contact met ons op.
