Afgelopen maandag heeft het Bureau Financieel Toezicht (BFT) een memo uitgebracht over de rol van cryptocurrencies bij notarissen. Als u bijvoorbeeld een huis wilt kopen met prijsstijging van Bitcoin, moet een notaris de herkomst van uw vermogen (bron van vermogen) vaststellen. In de memo heeft het BFT enkele praktische hulpmiddelen verzameld die notarissen kunnen helpen.
Waarom onderzoek
Waarom zou een notaris eigenlijk onderzoek moeten doen naar de herkomst van een object, bijvoorbeeld als u een eigen woning koopt? Met andere woorden, de notaris moet controleren of de herkomst van het geld in orde is. Dus als je een huis wilt kopen met bitcoin winst, zal een notaris je vragen stellen en documenten opvragen. Ook de problematiek van ongebruikelijke transacties met Bitcoin in de zin van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) komt aan de orde.
Registers
Sinds mei 2020 staan cryptocurrency bedrijven, waaronder Bitonic, onder integriteitstoezicht van De Nederlandsche Bank (DNB). De geregistreerde bedrijven staan ingeschreven in een register dat te vinden is op de website van DNB.
De notaris zal – zoals hiervoor beschreven – onderzoek moeten doen naar de herkomst van het vermogen van de koper. Hij of zij zal dus gaan onderzoeken waar de cryptocurrencies zijn aangekocht en met welk geld. cryptocurrencies die zijn aangekocht bij een geregistreerde partij kwalificeren als zijnde betrouwbaar, aldus de memo van het BFT.
Het niet hebben van een registratie bij DNB betekent mogelijk dat het bedrijf zijn diensten in Nederland illegaal aanbiedt. DNB kan handhavend optreden tegen deze partijen, maar of en hoe vaak dit gebeurt valt niet te achterhalen. Iemand die zijn bitcoins bij een dergelijke partij heeft aangekocht, is overigens niet illegaal bezig. Wel neemt het risico op ‘ongebruikelijkheid’ aanzienlijk toe, waardoor de notaris meer aandacht zal moeten besteden aan de herkomst van de cryptocurrencies.
Verhoogd risico op witwassen
Bitcoin kwalificeert in Nederland juridisch niet als geld. Vaak wordt het vergeleken met een vorderingsrecht en dus een vermogensrecht. Dit betekent dat een koper van een woning de koopsom niet in bitcoin kan overmaken naar de kwaliteitsrekening van de notaris. Ook niet via een eigen wallet van de notaris.
De koper kan de aankoopprijs echter rechtstreeks in Bitcoins overmaken aan de verkoper zonder tussenkomst van een notaris. Notarissen dienen volgens het BFT extra waakzaam te zijn vanwege het verhoogde risico op witwassen. In dergelijke gevallen moet de notaris de reden voor de betaling in Bitcoin weten, de herkomst van het geld verifiëren en controleren of de verkoper het bedrag in Bitcoin heeft ontvangen. Ook adviseert het BFT bewijs schriftelijk vast te leggen.
Focuspunten notaris
Het BFT ziet de notaris niet als een opsporingsambtenaar, maar wel als een kritische poortwachter. Als er volgens de notaris de aanmerkelijke kans bestaat dat de herkomst van de gelden niet legaal is, dan zal hij of zij een melding moeten doen van een ongebruikelijke transactie bij de Financial Intelligence Unit (FIU). Maar welke vragen moet de notaris dan stellen? In de memo geeft het BFT de volgende voorbeelden:
Is er gebruik gemaakt van een geregistreerde crypto aanbieder?;
Is deze oorspronkelijke investering/inleg aantoonbaar verkregen op legitieme wijze? Hierbij is de herkomst van die gelden uiteraard van belang;
Zijn de cryptocurrencies of is de oorspronkelijk inleg fiscaal in de aangifte inkomstenbelasting van de cliënt verwerkt?;
Is er sprake van een enkele transactie (met aan en verkoop) gevolgd door koerswinst of is er sprake van meerdere instap- en uitstapmomenten?;
Is sprake van gebruikelijke cryptocurrencies zoals Bitcoin of Ethereum of wordt gebruikt gemaakt van bijvoorbeeld privacy coins?;
Is sprake van hoge transactiekosten die afwijken van hetgeen geregistreerde aanbieders in rekening brengen?;
Hoe worden de cryptocurrencies bewaard (via een broker of exchange middels een custodial wallet of in eigen beheer)?;
Wat voor soort transacties zijn uitgevoerd? Bancair of contant;
Wat waren de relevante koersen in de periode van speculatie?
Documentatie
Als het gaat om de documentatie kan de notaris ook nog additionele vragen stellen:
Afschriften van credit cards;
Een overzicht van transacties op andere -voorgaande- crypto handelsplatform(en) in verband met het samenvoegen van crypto wallets;
Afschriften of printscreen van de cryptocurrency wallet in eigen beheer;
Afschriften van aankopen en/of verkopen via het laatste crypto handelsplatform/exchange, bijvoorbeeld bij een custodial wallet;
Aanschaf locatie(s) en/of verkoop locatie(s) van de desbetreffende crypto’s. Dit kan van belang zijn om vast te stellen of er sprake is van bijvoorbeeld een bitcoin ATM en/of (niet) gereguleerde aanbieders;
Aangifte inkomstenbelasting over de betreffende periode (in verband met opgeven cryptocurrencies en het saldo liquide middelen in box 3);
Een overzicht van de bankafschriften (met ontvangsten en overboekingen van en naar cryptocurrencies);
Printscreen van een account die de cliënt heeft bij een broker of exchange om de uitgevoerde transacties inzichtelijk te maken.
Dit betekent dus dat het zeer verstandig is om alles netjes bij te houden om onduidelijkheden te voorkomen en het proces te versnellen. Je ziet namelijk dat de notaris een hele hoop vragen kan hebben en mogelijk documentatie van je nodig heeft ter verificatie van de herkomst van je vermogen.
Financieel recht Advocaten
Wilt u advies over of begeleiding bij conflicten over het cliëntenonderzoek van banken en de registratie van persoonsgegevens in de Gebeurtenissenadministratie, het IVR, het Incidentenregister en het EVR? Neem dan vrijblijvend contact met ons op.
