Op 11 december 2014 heeft een 25-jarige persoon een eenmanszaak met de naam “Ups Consultancy” (hierna: “Eenmanszaak”) geregistreerd bij de Kamer van Koophandel. In het uittreksel van de Kamer van Koophandel staat bij activiteiten “studiebegeleiding, vorming en onderwijs” en “geven van motivatietrainingen en coaching en begeleiding”. In dit kader heeft de Eenmanszaak een zakelijke rekening bij ING Bank N.V. (hierna: “ING”) geopend. In het aanvraagformulier is bij de vraag “Ontvangt u per maand € 1.000 of meer aan inkomen op uw Betaalrekening” het antwoord “nee” aangevinkt.
Foot Locker, een (internationale) schoenenwinkel, maakt voor de bezorging van pakketjes gebruik van de koeriersdiensten van UPS Parcel Services B.V. (hierna: “UPS”). Foot Locker verricht wekelijks forse betalingen, vaak van tonnen, aan UPS.
Op 7 januari 2015 heeft Foot Locker een interne aanvraag ontvangen voor het wijzigen van het rekeningnummer van UPS waarop Foot Locker de rekeningen van UPS betaalde. Deze wijziging is doorgevoerd. Vervolgens is er tussen 15 januari en 26 februari 2015 voor ca. € 2 miljoen euro overgemaakt door Foot Locker naar “het nieuwe rekeningnummer van UPS”. Feitelijk betroffen het overschrijvingen naar de bankrekening van Eenmanszaak.
Vanaf de rekening van de Eenmanszaak is op 9 januari 2015 een bedrag van € 4.500 contant opgenomen en zijn op 15, 16, 17, 20 en 29 januari en op 2 en 14 februari 2015 contante opnames van € 10.000 gedaan. Voorts zijn er vanaf de rekening van de Eenmanszaak bij ING, een bedrag van ca. € 1,85 miljoen overgeschreven naar buitenlandse bankrekeningen in België en Duitsland.
ING ontdekt ongebruikelijke transacties en stelt onderzoek in
Op 25 en 28 januari en 3 februari 2015 is bij ING ten aanzien van transacties op de rekening van Ups een “alert” gegeven. Op 4 februari 2015 heeft ING naar aanleiding daarvan een onderzoek geopend. Op 5 februari 2015 heeft ING een melding van verdachte transacties gedaan bij de FIU, de Financial Intelligence Unit van de politie waar meldingen over mogelijk witwassen worden gedaan. Voorts heeft ING op 5 februari 2015 aan de Eenmanszaak medegedeeld dat zij vragen heeft over de verrichte transacties en verzocht om vóór 19 februari 2015 te antwoorden op deze vragen. De Eenmanszaak heeft verzocht om uitstel van deze termijn tot 28 februari 2015. In deze brief schreef de Eenmanszaak tevens dat hij agent is van Foot Locker en in dat kader commissie ontvangt. Bij brief van 2 maart 2015 heeft ING aan Eenmanszaak nogmaals verzocht om te reageren. Op 3 maart 2015 heeft ING de bankrekening van Eenmanszaak geblokkeerd. Op 23 maart 2015 heeft Foot Locker aangifte gedaan wegens oplichting, verduistering en witwassen.
Foot Locker: ING schendt bancaire zorgplicht
Vervolgens heeft Foot Locker ING op 12 november 2015 aansprakelijk gesteld voor haar schade. Volgens Foot Locker heeft ING namelijk haar bancaire zorgplicht geschonden door niet (eerder) in te grijpen bij de ongebruikelijke transacties op de rekening van Eenmanszaak. Foot Locker stelt dat ING de Wwft heeft geschonden en zich schuldig heeft gemaakt aan schuldwitwassen. Verder stelt Foot Locker dat ING de betalingsopdrachten van Eenmanszaak op grond van haar algemene voorwaarden had moeten weigeren, aangezien daarin is opgenomen dat die mogelijkheid bestaat bij een vermoeden van onregelmatigheden in de opdrachten.
Rechtbank: ING had minder vrijblijvend moeten handelen bij ongebruikelijke transacties
De rechtbank stelt voorop dat ING heeft voldaan aan de vereisten van de Wft en de Wwft doordat zij een cliëntenonderzoek heeft gedaan naar Eenmanszaak voorafgaand aan het openen van zijn rekening, doordat zij interne meldingen heeft afgegeven naar aanleiding van de contante opnames en door de melding aan FIU. Aan de orde is de vraag of op ING daarnaast nog verdere verplichtingen rustten, bijvoorbeeld jegens Foot Locker.
Volgens vaste rechtspraak brengt de maatschappelijke functie van de bank onder meer een bijzondere zorgplicht mee ten opzichte van derden met wier belangen zij rekening behoort te houden op grond van hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer betaamt. Een belangrijk element in deze rechtspraak is dat banken, als zij zich bewust zijn of hadden moeten zijn van een (bijzonder) gevaar of risico, niet mogen blijven stilzitten ten opzichte van degenen die aan dat gevaar of risico worden blootgesteld.
De rechtbank oordeelt, dat ING vanaf 5 februari 2015 subjectieve wetenschap had van ongebruikelijke transacties. Hetgeen volgt onder meer uit de melding bij het FIU op die datum en het opstarten van een onderzoek naar de transacties. De rechtbank oordeelt dat ING te vrijblijvend heeft gehandeld, door de Eenmanszaak een zeer ruime termijn te stellen om vragen te beantwoorden. Deze termijn had volgens de rechtbank korter moeten zijn, zodat bij geen of een verdachte respons van Eenmanszaak, ING de rekeningen eerder had kunnen blokkeren en de schade van Foot Locker had kunnen beperken. Door niet adequaat genoeg te werk te gaan, heeft ING haar zorgplicht geschonden jegens Foot Locker en is zij aansprakelijk voor de door Foot Locker geleden schade.
Eigen schuld Foot Locker wegens onvoldoende adequate interne procedure tegen fraude
Er vindt nog wel een eigen schuld correctie plaats. In een zeer korte periode is er van de rekening van Foot Locker ca. € 2 miljoen overgeboekt naar de rekening van Eenmanszaak. Pas toen UPS bij Foot Locker navraag deed naar de betaling van haar facturen, werd de fraude ontdekt. Tot dat moment bestond bij Foot Locker geen procedure waarin verzoeken tot wijziging van betaalrekeningnummers werden geverifieerd. Evenmin werd bij de betaling van grote bedragen gecontroleerd of het rekeningnummer klopte. ING heeft terecht aangevoerd dat van Foot Locker als groot, internationaal opererend bedrijf kan worden verwacht dat zij adequate interne procedures hanteert ter voorkoming van fraude. Door dit niet te doen, komt 50% van de door Foot Locker geleden schade voor haar eigen rekening. ING dient dus uiteindelijk 50% van de schade van Foot Locker vanaf 5 februari 2015, begroot op ca. € 600.000,=, te vergoeden. Dat komt neer op ca. € 300.000,-.
Financieel Recht Advocaten
Bent u ook op onjuiste wijze behandeld door uw bank, verzekeraar of vermogensbeheerder, en heeft u als gevolg daarvan schade geleden? Neem hier dan contact op met een van de advocaten van Financieel Recht Advocaten. Onze advocaten hebben ruime ervaring met het procederen tegen banken, verzekeraars en vermogensbeheerders.
Klik hier voor de volledige uitspraak van de Rechtbank Amsterdam.
