X, een vastgoedonderneming, bankierde in het verleden voornamelijk bij FGH Bank. FGH werd op een gegeven moment een dochteronderneming van Rabobank. FGH Bank verstrekte voornamelijk leningen in ‘parapluverband’, waarbij één lening werd gebruikt voor de aankoop van verschillende onroerende zaken. In januari 2018 heeft Rabobank een jaarlijkse kredietrevisie uitgevoerd. Ten aanzien van deze revisie en een eventuele herfinanciering heeft Rabobank verschillende soorten informatie opgevraagd.
De informatieverzoeken van Rabobank, naast andere gebeurtenissen, leidden tot discussies tussen partijen. Partijen zijn het uiteindelijk erover eens geworden dat het krediet binnen enkele jaren zal worden teruggebracht naar nul.
De vordering
X verwijt Rabobank dat zij ten opzichte van X haar zorgplicht heeft geschonden. X vordert een verklaring voor recht dat Rabobank in verband met zorgplichtschendingen aansprakelijk is. Aan haar vordering legt X de volgende verwijten aan Rabobank ten grondslag:
Rabobank heeft in juni 2018 ten onrechte uit de verkoopopbrengst van een object voortvloeiende banksaldi van X geblokkeerd en deze blokkade te lang gehandhaafd.
In het kader van verkoop en levering van verschillende objecten door X heeft Rabobank aan ‘royement’ van haar hypotheekrecht op het betreffende object ten onrechte de voorwaarde verbonden dat de opbrengst volledig voor aflossing wordt aangewend (het ‘royementsbeleid’).
Rabobank heeft ten onrechte gedreigd met opzegging van de leningen.
De beoordeling
De blokkade
In april 2018 heeft X haar object verkocht. Partijen zijn een royement overeengekomen, wat naar de rechtbank begrijpt niet alleen op doorhaling van de hypothecaire inschrijvingen ziet, maar ook en vooral op beëindiging van de hypotheekrechten door afstand. Rabobank doet dus afstand van haar rechten in ruil voor de verkoopopbrengsten van de vastgoedobjecten. Maar volgens Rabobank betreft het een bankhypotheek, waardoor het ter zekerheid dient van alle vorderingen die Rabobank op X kan hebben. Hierdoor int Rabobank de verkoopopbrengst van één van de vastgoedobjecten en laat de opbrengst van een ander object storten op een door X aangehouden rekening bij Rabobank die geblokkeerd is. Dit met als doel de financiële positie van X te doorgronden. Maar door deze blokkade loop X naar eigen zeggen kansen mis, die zij dus graag vergoed zien.
Volgens de rechtbank is een door X ten gunste van Rabobank gevestigd hypotheekrecht zegt in beginsel niets over hoe X de opbrengst bij een onderhandse verkoop van het betreffende object moet worden aangewend.
Volgens de rechtbank staat vast dat de blokkade was ingegeven door de onterechte zorgen van Rabobank over de liquiditeit van X en door de wens van Rabobank om haar vastgoedfinanciering terug te brengen. Hiermee heeft Rabobank volgens de rechtbank haar zorgplicht geschonden. Rabobank moest namelijk begrijpen dat het blokkeren van ongeveer € 3,1 miljoen aan liquide middelen gevolgen zou hebben voor de onderneming van X. Met minder liquide middelen heeft een onderneming minder vrijheid bij het doen van investeringen en desinvesteringen. Desondanks heeft Rabobank de blokkade ingesteld en pas na twee maanden opgeheven. De blokkade mist een grondslag en voldoet naar het oordeel van de rechtbank niet aan de eisen van subsidiariteit en proportionaliteit. Rabobank mocht de blokkade dus niet instellen.
De aansprakelijkheid Uit het voorgaande volgt dat Rabobank door het instellen en handhaven van de blokkade is tekortgeschoten in de nakoming van haar zorgplicht. Zij is daarvoor aansprakelijk als de mogelijkheid van schade als gevolg van die tekortkoming aannemelijk is, zo overweegt de rechtbank. Naar het oordeel van de rechtbank is de mogelijkheid dat X schade heeft geleden als gevolg van de blokkade aannemelijk, maar of X daadwerkelijk schade heeft geleden en/of zal lijden, en hoeveel, is een vraag die eventueel in een schadestaatprocedure moet worden beantwoord.
Het royementsbeleid
X verwijt Rabobank verder dat zij, in het kader van verkoop en levering van verschillende objecten door X, aan afstand van haar hypotheekrecht ten onrechte de voorwaarde heeft verbonden dat de opbrengst volledig voor aflossing wordt aangewend. Ook hier geldt dat het er alle schijn van heeft dat de wens van Rabobank om haar vastgoedfinanciering af te bouwen een belangrijke rol heeft gespeeld bij het royementsbeleid. Aanwending van de volledige verkoopopbrengsten voor aflossing leidt immers tot afbouw van het krediet en ligt niet voor de hand bij voortzetting van de kredietrelatie. De rechtbank oordeelt als volgt. Het staat Rabobank vrij om haar vastgoedfinanciering af te bouwen door geen nieuwe vastgoedleningen te verstrekken of te herfinancieren. Wat Rabobank niet zonder meer vrij staat is door middel van het royementsbeleid, in afwijking van wat tussen partijen op grond van een gebruik geldt, een klant te dwingen tot aflossing van niet-opeisbare leningen. Dat is onzorgvuldig als daar geen goede gronden voor bestaan. Die goede gronden zijn hier niet aan het licht gekomen. Ook hier heeft Rabobank haar zorgplicht geschonden.
Dreigen met opzegging
Tot slot heeft X aangevoerd dat Rabobank heeft gedreigd met het opzeggen van de leningen. Rabobank maakt niet duidelijk waarom zij mocht opzeggen of daarmee mocht dreigen. Dat X schade heeft geleden door het dreigement is alleen niet komen vast te staan. De rechtbank wijst de vordering in zoverre af.
De beslissing
De rechtbank verklaart voor recht dat Rabobank ten opzichte van X aansprakelijk is voor de schade die X heeft geleden en eventueel nog zal lijden als gevolg van de zorgplichtschendingen.
Heeft u het vermoeden dat u schade heeft geleden als gevolg van slecht advies van uw hypotheekadviseur en/of bank? Neem dan hier vrijblijvend contact op met een van onze advocaten. Ons kantoor heeft ruime ervaring met het procederen tegen banken, tussenpersonen, financieel adviseurs, hypotheekadviseurs, beleggingsadviseurs alsmede vermogensbeheerders.
