In een recente uitspraak van de Rechtbank Midden-Nederland kreeg Rabobank toestemming om een hypothecaire lening op te zeggen van een klant die onvoldoende informatie verstrekte over haar geldstromen. Deze zaak is bijzonder relevant voor ondernemers en particulieren die zaken doen met financiële instellingen. De Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) legt banken namelijk strenge verplichtingen op. Wanneer cliënten niet voldoende meewerken aan informatieverzoeken, kunnen banken zelfs hypotheken opzeggen.
Waarom Rabobank de hypotheek mocht opzeggen
De centrale vraag in deze zaak was of Rabobank de bankrelatie en hypothecaire lening van de klant mocht beëindigen, omdat zij niet volledig had meegewerkt aan een klantonderzoek. Rabobank deed dit op basis van haar wettelijke verplichtingen onder de Wwft. De klant stelde dat dit onterecht was, maar de rechter oordeelde anders. Omdat de klant – ondanks herhaalde verzoeken – geen duidelijke uitleg kon geven over de herkomst van bepaalde geldstromen, en omdat haar verklaringen bovendien tegenstrijdig waren, mocht Rabobank de relatie beëindigen. Volgens de rechter had Rabobank voldoende kansen geboden om duidelijkheid te geven, maar deze waren telkens niet of onvoldoende benut.
De Wwft en de poortwachtersfunctie van banken
De Wwft verplicht banken om cliëntenonderzoek te doen bij ongebruikelijke transacties of grote geldstromen. Dit betekent onder meer dat zij moeten weten waar geld vandaan komt, vooral bij bedragen boven de €15.000. Als deze informatie ontbreekt of onduidelijk is, moet een bank actie ondernemen. Daarom hebben banken een zogenoemde poortwachtersfunctie: zij beschermen het financiële systeem tegen witwaspraktijken of financiering van terrorisme.
Enkele verplichtingen voor banken op grond van de Wwft:
Uitvoeren van cliëntenonderzoek bij grote transacties
Nagaan van de herkomst van gelden bij onduidelijkheden
Vastleggen en controleren van aangeleverde documentatie
Beëindigen van de klantrelatie indien onderzoek onmogelijk is
In dit geval bleek de informatie over onder andere inkomensbronnen en transacties niet controleerbaar. Hierdoor kon Rabobank haar wettelijke taak niet uitvoeren.
De zorgplicht van banken tegenover klanten
Tegenover deze Wwft-verplichtingen staat de algemene zorgplicht van banken. Zij mogen hun klanten niet zomaar uitsluiten van het financiële systeem. Banken zijn verplicht rekening te houden met het belang van de klant, vooral als het gaat om basisvoorzieningen zoals een betaalrekening of hypotheek. Toch betekent dit niet dat een klant onder alle omstandigheden zijn of haar rekening mag behouden.
De rechter oordeelde dat Rabobank in dit geval voldoende zorgvuldig had gehandeld:
De klant kreeg meerdere keren de kans om stukken aan te leveren
Er werd maandenlang met haar en haar gemachtigden gecommuniceerd
De opzegging werd pas gedaan nadat bleek dat fundamentele vragen onbeantwoord bleven
De zorgplicht werd volgens de rechter dus niet geschonden, omdat het belang van Rabobank zwaarder woog dan het belang van de klant om de lening te behouden.
De rol van tegenstrijdige verklaringen en communicatieproblemen
Een opvallend aspect in deze zaak was het grote aantal tegenstrijdige verklaringen vanuit de kant van de klant. Zo was onduidelijk of zij nog aandeelhouder was van een vennootschap, en liepen verklaringen over een WW-uitkering uiteen. Soms spraken haar gemachtigden elkaar tegen, en soms ook de klant zelf. Zulke inconsistenties maken het voor banken lastig – of zelfs onmogelijk – om de informatie te verifiëren.
Daar komt nog bij dat de klant niet zelf op de zitting verscheen, terwijl ze hiermee wellicht onduidelijkheden had kunnen wegnemen. De rechter gaf expliciet aan dat zij verantwoordelijk blijft voor de informatie die haar gemachtigden namens haar geven. Slechte communicatie is dus geen excuus.
Praktische lessen voor ondernemers met een zakelijke bankrelatie
Deze uitspraak laat zien dat banken steeds strenger optreden bij onduidelijke geldstromen. Vooral ondernemers die meerdere vennootschappen hebben of werken met externe gemachtigden moeten alert zijn. Als bank of toezichthouder vragen stelt, is het belangrijk snel, volledig en consistent te reageren.
Wat kunt u doen om problemen te voorkomen?
Houd uw administratie op orde, zeker bij inkomens uit verschillende bronnen
Reageer tijdig op informatieverzoeken van de bank
Zorg dat uw gemachtigden volledig en correct zijn geïnformeerd
Wees aanwezig bij belangrijke gesprekken of zittingen
Onderbouw uw verklaringen altijd met documenten
Voor ondernemers is het cruciaal om te beseffen dat een bankrelatie geen vanzelfsprekend recht is. Wie niet transparant is, loopt het risico op opzegging – zelfs bij bestaande hypotheken.
Wat betekent deze uitspraak voor andere klanten met een hypotheek?
Hoewel iedere situatie anders is, bevestigt deze uitspraak dat banken hun hypotheekrelaties mogen beëindigen wanneer zij hun wettelijke verplichtingen niet kunnen nakomen. Dit geldt ook bij bestaande leningen, en zelfs als er geen betalingsachterstand is. Het is dus niet alleen relevant voor mensen met schulden of financiële problemen, maar ook voor klanten die geen verdachte transacties rapporteren of toelichten.
Daarom is het voor iedereen met een hypotheek of zakelijke lening van belang om:
Financiële transacties volledig te kunnen verklaren
Transparant te zijn over herkomst van gelden
Alert te blijven op communicatie met de bank
Wanneer u signalen ontvangt dat de bank onderzoek doet of informatie opvraagt, is het zaak direct te handelen. Niet reageren of onvolledige antwoorden geven kan grote gevolgen hebben.
Conclusie
De zaak tussen Rabobank en haar klant onderstreept hoe belangrijk het is om aan Wwft-verplichtingen te voldoen. Banken hebben niet alleen het recht, maar ook de plicht om klantrelaties te beëindigen als financiële transacties onvoldoende verklaard worden. Ondernemers en particulieren doen er goed aan om proactief te zijn, helder te communiceren en hun administratie op orde te houden. Alleen zo voorkomt u dat uw rekening of lening plotseling wordt beëindigd.
Financieel Recht Advocaten helpt uitsluitend bij bestaande geschillen met banken of financiële dienstverleners. Heeft u al een probleem, zoals een geblokkeerde rekening, opgezegd krediet of registratie? Dan kunnen wij procederen, onderhandelen of een schikking treffen namens u. Neem contact op als u juridische hulp nodig heeft.
