Boete voor ABN door Onderzoek Guardian

ABN AMRO Bank is 2019 onderwerp geworden van een strafrechtelijk onderzoek van de FIOD (Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst). Dit onder leiding van het OM (Openbaar Ministerie). De aanleiding van het onderzoek Guardian was het vermoeden dat ABN meerdere verplichtingen van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) niet zou hebben nageleefd.

ABN AMRO

ABN AMRO is een bank met een Nederlandse bankvergunning. Zij biedt een breed pallet aan producten aan en bedient verschillende segmenten, nationaal en internationaal. ABN heeft in Nederland meer dan vijf miljoen rekeninghouders en verwerkt meer dan een miljard transacties per jaar.

Daarnaast kwalificeert De Nederlandsche Bank N.V. (DNB) ABN AMRO als één van de systeembanken in Nederland. Systeembanken zijn essentieel voor het financiële systeem en daarmee voor het functioneren van de economie en maatschappij.

Wwft

Als gevolg van de internationale strijd tegen witwassen is in augustus 2008 de Wwft ingevoerd. De Wwft vindt haar oorsprong in aanbevelingen ter bestrijding van witwassen van de Financial Action Task Force on money laundering (‘FATF’). De FATF is een internationaal samenwerkingsverband dat in 1989 is opgericht door de G7. Het doel was om kanalen waarlangs het witwasproces zich kan voltrekken, beschermd werden tegen misbruik voor criminele doeleinden.

Dienstverlenende instellingen kunnen hierdoor het financiële systeem tegen witwassen en financieren van terrorisme te beschermen en de integriteit van het financiële stelsel waarborgen. Deze instellingen fungeren als ‘poortwachters’ die de integriteit en stabiliteit. Tevens moeten ze de reputatie van de financiële sector beschermen.

Het onderzoek Guardian heeft zich voornamelijk gericht op de verplichtingen uit de Wwft om (verscherpt) cliëntenonderzoek te verrichten evenals ongebruikelijke transacties te melden aan de FIU (Financial Intelligence Unit).

Know Your Costumer

Het door instellingen te verrichten cliëntenonderzoek staat ook wel bekend als het Customer Due Diligence (CDD)-onderzoek. Met CDD wordt ook wel gedoeld op het ‘Know Your Customer (KYC)’– of ‘ken uw klant’-beginsel. Artikel 3 lid 1 Wwft verplicht instellingen om een cliëntenonderzoek te verrichten ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme. Onder het cliëntenonderzoek vallen tijdens en na het aangaan van de zakelijke relatie, onder meer, de volgende handelingen die banken moeten uitvoeren:

• Het identificeren en verifiëren van de identiteit van de cliënt;
• Identificeren van de uiteindelijk belanghebbende (ook wel: ultimate beneficial owner, ‘UBO’) van de cliënt en op risico gebaseerde, adequate maatregelen nemen om de identiteit te verifiëren;
• Op risico gebaseerde en adequate maatregelen nemen om inzicht te verwerven in de eigendoms- en zeggenschapsstructuur van de cliënt indien dit een rechtspersoon is;
• Het doel en de beoogde aard van de zakelijke relatie vaststellen;
• Een voortdurende controle op de zakelijke relatie en de tijdens de duur van deze relatie verrichte transacties uitvoeren, om de kennis die de instelling heeft van de cliënt en diens risicoprofiel te toetsen met zo nodig onderzoek naar de bron van de middelen die worden gebruikt;
• Vaststellen of de natuurlijke persoon die de cliënt vertegenwoordigt daartoe bevoegd is;
• Op risico gebaseerde en adequate maatregelen nemen om te verifiëren of de cliënt voor zichzelf optreedt of voor een derde;
• Op basis van op risico gebaseerde procedures bepalen of de cliënt een ‘politiek prominente persoon’ is (ook wel: ‘politically exposed person’, hierna PEP).

Niet voldaan vereiste

Wanneer een instelling met betrekking tot een bestaande zakelijke relatie niet kan voldoen aan het vereiste van cliëntenonderzoek, dient de instelling deze relatie te beëindigen. Bijvoorbeeld het geval wanneer de identiteit van de cliënt niet bekend is. Instellingen mogen dan geen diensten (meer) verlenen aan die cliënt.

Artikel 16 Wwft schrijft voor dat instellingen verrichte of voorgenomen ongebruikelijke transacties direct moeten melden aan de FIU. Dit moet direct gemeld worden als het ongebruikelijke karakter van de transactie de instelling bekend is geworden. Wanneer er aanleiding is om te veronderstellen dat een transactie verband houdt met witwassen of terrorismefinanciering, dient een instelling deze te melden bij de FIU.

Deze verplichting moet in samenhang worden gezien met de verplichting om cliëntenonderzoek te verrichten. Het onderzoek zou ertoe moeten leiden dat ongebruikelijke transacties door instellingen ontdekt worden en vervolgens tijdig gemeld worden aan de FIU. Het monitoren van transacties van cliënten is hierbij een belangrijk middel om ongebruikelijke transacties te identificeren. Dit heeft onderzoek Guardian duidelijk aan het licht gebracht.

Client Life Cycle

ABN AMRO heeft haar beleid en werkprocessen ter nakoming en uitvoering van de verplichtingen uit de Wwft neergelegd in diverse beleidsstukken waaronder de CAAML-policy (Client Acceptance & Anti Money Laundering-policy) en vanaf 2017 in Global Standards. Dit beleid is vervolgens vormgegeven in (CDD/KYC) – processen binnen de zogenaamde ‘Client Life Cycle’. De `Client Life Cycle’ is binnen ABN AMRO een verzamelbegrip voor de werkprocessen in het kader van de uitvoering van de verplichtingen die voortvloeien uit de Wwft. Het gaat om het klantacceptatieproces, monitoring processen zoals herbeoordeling van klanten, ‘client filtering’ en transactiemonitoring alsmede het melden van ongebruikelijke transacties en exit-processen.

Three lines of defense

Binnen ABN AMRO worden risico’s die de bank loopt beheerst en gecontroleerd door middel van het ‘three lines of defence’ model.

De ‘first line of defence’ is verantwoordelijk voor de uitvoering van de CDD/KYC-processen en is verantwoordelijk voor het risico (‘risk ownership’). Compliance is als ‘second line of defence’ verantwoordelijk voor controle van het risico (‘risk control’). De afdeling Compliance ondersteunt, coördineert en bewaakt de uitvoering van het risicomanagement door de ‘first line of defence’. Zij vertaalt wet- en regelgeving naar het beleid van de bank. Ten slotte houdt Compliance toezicht op de uitvoering daarvan door de ‘first line of defence’. Zij monitort, test en doet aanbevelingen ter verbetering. Audit heeft als ‘third line of defence’ de kerntaak ‘risk assurance’: op basis van objectief en deskundig onderzoek met voldoende zekerheid bevestigen dat het interne beleid wordt nageleefd. Audit evalueert governance en risicobeheersing processen alsmede de uitvoering daarvan door de ‘first’ en ‘second line of defence’ en doet aanbevelingen ter verbetering.

Uit het onderzoek is gebleken dat zowel Compliance als Audit in de onderzoeksperiode processen van de ‘Client Life Cycle’ structureel en periodiek hebben onderzocht en via kwartaalrapportages, rapporten van ‘deep dives’ en audits diverse tekortkomingen hebben gerapporteerd aan het Bestuur en de Raad van Commissarissen van ABN AMRO.

Onderzoek Guardian

Het strafrechtelijk onderzoek heeft diverse tekortkomingen in de periode 2014 tot en met 2020 aan het licht gebracht.

De bevindingen betreffen:

• het ontbreken of onvolledig zijn van klantdossiers/klantgegevens;
• niet of onvolledig uitvoeren van (verscherpt) cliëntenonderzoek voor aangaan relatie;
• tekortkomingen bij risicobeoordelingen en risicoclassificaties;
• het onvoldoende meenemen van cash gebruik bij risicobeoordeling en risicoclassificatie;
• onvoldoende uitvoeren van voortdurende controle op de klantrelatie en transacties door tekortkomingen bij de herbeoordelingen;
• summier uitvoeren van voortdurende controle op de klantrelatie en transacties door tekortkomingen in het transactiemonitoring systeem;
• niet of niet tijdig melden van ongebruikelijke transacties;
• het niet of niet tijdig beëindigen van klantrelaties.

Tekortkomingen

De Wwft heeft als doel om het witwassen van geld en het financieren van terrorisme tegen te gaan. Dienstverlenende instellingen dienen het financiële verkeer tegen witwassen en financieren van terrorisme te beschermen. Hierdoor zal de integriteit van de instelling gewaarborgd worden. Deze instellingen fungeren hierbij als poortwachters die de integriteit, stabiliteit en reputatie van de financiële sector beschermen. Dat geldt in het bijzonder voor een systeembank als ABN AMRO.

Uit het onderzoek is gebleken dat bij ABN AMRO, ondanks diverse waarschuwingen, sprake was én bleef van structurele en ernstige tekortkomingen bij de uitvoering van het FEC CDD beleid. Hierdoor zijn gedurende de periode 2014 tot en met 2020 een naar verwachting groot aantal witwas signalen niet opgemerkt. ABN AMRO heeft haar poortwachtersfunctie verzaakt. Opsporingsinstanties zijn als gevolg van de onoplettendheid onvoldoende in staat gesteld actie te ondernemen.

De ernstige tekortkomingen bij de uitvoering van het FEC CDD beleid hebben ertoe geleid dat sommige klanten die criminele activiteiten ontplooien, jarenlang nagenoeg ongestoord van bankrekeningen bij ABN AMRO gebruik hebben kunnen maken.

Strafvervolging

Het gaat om een bijzondere transacties nu het, onder meer, gaat om het algemeen functioneren van de financieel-economische sector. Op dergelijke transacties is de “Aanwijzing hoge transacties en bijzondere transacties” van toepassing. In het strafrechtelijk onderzoek Guardian is sprake van goede redenen om tot een schikking te komen, nu:

• ABN AMRO de tekortkomingen in de uitoefening van haar rol van poortwachter met het oog op het bestrijden van witwassen betreurt, de ernst van de zaak onderkent, en publiekelijk erkent;
• Zij heeft meegewerkt aan het strafrechtelijk onderzoek;
• ABN AMRO het OM actief in de gelegenheid zal blijven stellen om onderzoek te doen naar mogelijke strafbare feiten voortkomend uit tekortkomingen in de uitoefening van haar rol van poortwachter met het oog op het bestrijden van witwassen waar de transactie betrekking op heeft;
• Zij, onder strikt toezicht van DNB, een herstelplan heeft ontwikkeld en implementeert ten aanzien van onder meer het herstel van bestaande klantdossiers. Daarmee moet ABN AMRO structureel waarborgen dat sprake is van een effectieve uitoefening van haar rol van poortwachter;
• ABN AMRO gedurende het strafrechtelijk onderzoek aan het OM steeds inzicht heeft geboden in de voortgang van dit herstelplan;
• Zij met deze transactie verantwoording aflegt voor de door het OM geconstateerde strafbare feiten gepleegd gedurende meerdere jaren.

Gezien deze redenen is een transactie volgens het OM effectiever dan een rechtsgang.

Er is een boete van € 480 miljoen opgelegd door het OM. Die boete heeft ABN AMRO geaccepteerd. Ook zal ABN AMRO een bedrag van € 180 miljoen aan wederrechtelijk verkregen voordeel betalen. Over de periode van 2010 tot en met 2016 was er onvoldoende personeel in dienst om te voldoen aan haar Wwft verplichtingen. Het bedrag dat ING NL hiermee ten onrechte heeft bespaard, is bepaald op € 180 miljoen.

Klik hier voor het volledige onderzoek.

Financieel Recht Advocaten

Heeft u een vraag over bank gerelateerde onderwerpen, zoals het onderzoek Guardian. Neem dan vrijblijvend contact met ons op. Ons kantoor is gespecialiseerd in het procederen tegen banken.