Aansprakelijkheid van de bank bij zakelijke fraude: wanneer moet de bank ingrijpen?

In de wereld van het betalingsverkeer wordt van banken steeds meer verwacht. Zeker wanneer er grote geldbedragen worden overgemaakt vanaf een zakelijke rekening, en daarbij sprake is van fraude of onregelmatigheden, moeten banken alert reageren. In een recente zaak (ECLI:NL:RBOVE:2025:2740) oordeelde de rechtbank Overijssel dat ING Bank aansprakelijk is voor schade, omdat zij niet heeft ingegrepen bij frauduleuze betalingen van een zakelijke klant, ondanks diverse duidelijke waarschuwingen. In deze blog bespreken wij wanneer een bank aansprakelijk kan worden gehouden en wat deze uitspraak betekent voor andere ondernemers.

Wat speelde er in deze zaak tussen ING en haar klant?

De zaak draait om een zakelijke klant van ING die slachtoffer werd van een frauduleuze bestuurder binnen zijn eigen onderneming. Deze bestuurder had onbevoegd grote geldbedragen overgemaakt naar een eigen stichting, die hij gebruikte voor privédoeleinden. Deze transacties liepen via de zakelijke ING-rekening.

Wat deze zaak bijzonder maakt, is dat ING meerdere keren uitdrukkelijk is gewaarschuwd voor de situatie:

• Een accountant waarschuwde ING schriftelijk dat er mogelijk fraude werd gepleegd.
• De gerechtigde tot de rekening nam herhaaldelijk contact op met ING om medewerking te vragen bij het blokkeren van transacties.
• De bank werd verzocht de volmachten van de bestuurder te beëindigen, maar deed dat niet.

Ondanks deze signalen greep ING niet in. Toen de fraude uiteindelijk aan het licht kwam, was er al voor meer dan €150.000 aan schade ontstaan. De benadeelde stapte naar de rechter en stelde ING aansprakelijk.

Wat zegt de rechtbank over de zorgplicht van ING?

De rechtbank wees de vordering grotendeels toe. Volgens de rechter heeft ING onvoldoende invulling gegeven aan haar bijzondere zorgplicht jegens haar klant. Deze zorgplicht betekent dat een bank niet alleen moet handelen volgens de wet, maar ook moet optreden als zij duidelijke aanwijzingen heeft dat haar diensten worden misbruikt voor onrechtmatige doeleinden.

De rechter overwoog dat:

• ING de aanwijzingen van fraude niet serieus genoeg heeft genomen;
• ING geen nader onderzoek heeft ingesteld naar de transacties;
• ING passief is gebleven, terwijl zij eenvoudig had kunnen ingrijpen (bijvoorbeeld door een tijdelijke blokkade of interne escalatie).

De bank had volgens de rechter moeten onderkennen dat er iets mis was, temeer omdat de waarschuwingen van verschillende kanten kwamen en specifiek en onderbouwd waren.

Wat houdt de zorgplicht van banken precies in?

De bijzondere zorgplicht van banken is een terugkerend thema in de rechtspraak. Deze plicht houdt onder meer in dat banken:

• Niet louter als “doorgeefluik” mogen fungeren voor betalingen;
• Signalen van misbruik, fraude of misleiding actief moeten onderzoeken;
• Maatregelen moeten nemen als zij zien dat een klant (of derden) wordt benadeeld;
• Speciaal moeten opletten bij kwetsbare partijen, zoals consumenten of kleine ondernemers.

Bij zakelijke rekeningen is de zorgplicht iets minder streng dan bij particulieren, maar geldt nog steeds – zeker als er duidelijke aanwijzingen van fraude zijn. Banken hebben ook verplichtingen onder de Wwft (Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme) om ongebruikelijke transacties te signaleren en soms zelfs te blokkeren.

Kan een bank ook aansprakelijk zijn als de fraude intern plaatsvindt?

Ja. Het feit dat de fraude gepleegd werd door een bestuurder van het bedrijf zelf, doet niets af aan de zorgplicht van de bank. Zodra de bank weet – of had moeten weten – dat een gevolmachtigde zijn positie misbruikt en dat andere belanghebbenden (zoals aandeelhouders, medebestuurders of werknemers) daar schade van ondervinden, kan zij aansprakelijk worden gesteld.

In deze zaak had de bank de volmacht van de frauderende bestuurder moeten intrekken of in ieder geval tijdelijk moeten opschorten om de situatie te onderzoeken. Het nalaten daarvan werd als nalatig gezien.

Wat zijn de gevolgen van deze uitspraak voor andere ondernemers?

Deze uitspraak onderstreept dat banken niet blind mogen vertrouwen op formele bevoegdheden zoals volmachten. Zodra zij concrete signalen krijgen van misbruik, fraude of belangenconflicten binnen een onderneming, moeten zij alert zijn en ingrijpen. Doen zij dat niet, dan kunnen zij aansprakelijk worden gesteld voor de financiële schade die daaruit voortvloeit.

Voor ondernemers betekent dit:

• Leg klachten of waarschuwingen aan de bank altijd schriftelijk vast.
• Meld verdachte transacties of misbruik tijdig en onderbouwd.
• Vraag expliciet om actie (zoals blokkade of opschorting van volmachten).
• Raadpleeg tijdig een advocaat als de bank niet meewerkt of blijft weigeren om op te treden.

Conclusie: banken moeten handelen bij signalen van interne fraude

De zaak tegen ING laat zien dat banken ook bij zakelijke klanten een actieve rol moeten spelen bij het tegengaan van fraude. Wordt de bank gewaarschuwd en grijpt zij niet in, dan kan zij worden aangesproken voor de schade. Dit geldt ook als de fraude wordt gepleegd door iemand die formeel bevoegd is, zoals een bestuurder. De bijzondere zorgplicht van banken strekt verder dan alleen het uitvoeren van transacties – zij omvat ook het actief beschermen van klanten tegen schade.

Hulp nodig bij een geschil met uw bank?

Is uw zakelijke rekening gebruikt voor frauduleuze transacties? Heeft uw bank geweigerd om in te grijpen na duidelijke waarschuwingen? Financieel Recht Advocaten is gespecialiseerd in conflicten tussen ondernemers en banken. Wij onderzoeken of de zorgplicht is geschonden en helpen u om uw schade te verhalen. Neem vandaag nog contact op.