ICS mocht klant ondervragen over geannuleerde geldtransfer
Op 20 december 2024 heeft de Geschillencommissie van het Klachteninstituut Financiële Dienstverlening (Kifid) een bindende uitspraak gedaan in een geschil tussen een consument en International Card Services (ICS) (uitspraak nr. 2024-1128). De zaak draaide om de vraag of ICS bevoegd was om een consument te ondervragen over een geldtransfer van € 6.000 die uiteindelijk was geannuleerd. De consument vond dit in strijd met de privacywetgeving en eiste verwijdering van de persoonsgegevens van de beoogde begunstigde. Dit artikel bespreekt de belangrijkste aspecten van deze uitspraak en de gevolgen voor consumenten die te maken krijgen met vragen over financiële transacties.
Waarom stelde ICS vragen over de geldtransfer?
ICS heeft in juli 2023 contact opgenomen met de consument en vragen gesteld over geldtransfers die hij in de loop der jaren met zijn creditcard had uitgevoerd. Hierbij werd specifiek gevraagd naar een transactie van € 6.000 via RIA Money Transfer, een internationaal overboekingsplatform.
Hoewel de consument de transactie had geannuleerd en het bedrag was teruggestort op zijn rekening, wilde ICS weten:
wie de beoogde begunstigde was;
waarom de consument gebruik had gemaakt van verschillende overboekingsplatformen;
of de consument vaker geld overmaakte naar deze persoon.
ICS vroeg de consument daarnaast om een transactieoverzicht van RIA, waarop stond vermeld dat de transactie was geannuleerd en terugbetaald.
De klacht van de consument
De consument vond het onterecht dat ICS vragen bleef stellen over een niet-uitgevoerde transactie. Hij stelde dat ICS:
geen recht had om persoonsgegevens van de beoogde begunstigde te bewaren, omdat deze persoon het geld nooit had ontvangen;
geen duidelijke verdenking had geformuleerd en geen informatie gaf over waarom hij werd onderzocht;
de bewaartermijn van de verzamelde gegevens vaag hield en niet transparant was over met wie de gegevens werden gedeeld;
onder druk contact opnam, waardoor hij zich verplicht voelde om mee te werken uit angst dat zijn creditcard anders geblokkeerd zou worden.
De consument vorderde daarom:
Verwijdering van de persoonsgegevens van de begunstigde;
Meer transparantie over het onderzoek en de bewaartermijn van zijn gegevens;
Een verklaring van ICS over hoe zijn antwoorden zijn gebruikt.
Het verweer van ICS
ICS voerde aan dat zij wettelijk verplicht is om cliëntenonderzoek te verrichten en dat zij vragen moest stellen over deze geldtransfers. De bank benadrukte dat:
de Wwft ICS verplicht om transacties boven € 1.000 te controleren en te documenteren;
geannuleerde transacties ook onderdeel kunnen zijn van een onderzoek, omdat het systeem van ICS alleen ziet dat er geld naar en van RIA is gegaan, zonder te weten of het geld is overgemaakt of terugbetaald;
ICS geen verdachte handelingen heeft verondersteld, maar transparantie moest waarborgen en de herkomst en bestemming van de gelden moest controleren;
de beoogde begunstigde relevant was voor het onderzoek, omdat ICS de geldstromen moest kunnen volgen en registreren.
ICS benadrukte verder dat het onderzoek was uitgevoerd op basis van wetgeving en niet uit eigen initiatief. Daarnaast gaf ICS aan dat de verzamelde gegevens niet zomaar met derden worden gedeeld, tenzij dit door een toezichthouder wordt opgevraagd.
Het oordeel van Kifid: ICS handelde rechtmatig
Kifid stelde vast dat ICS terecht onderzoek heeft gedaan naar de transacties van de consument en dat dit onderzoek voldeed aan de wettelijke verplichtingen uit de Wwft. De belangrijkste overwegingen waren:
1. Geldtransfers boven € 1.000 vallen onder verplicht cliëntenonderzoek
Volgens artikel 3 lid 5 sub g Wwft moeten financiële instellingen onderzoek doen naar geldtransfers boven € 1.000.
Dit geldt ook als de transactie uiteindelijk niet is uitgevoerd, omdat ICS alleen ziet dat er geld is afgeschreven en teruggestort, maar niet direct kan verifiëren of de transactie daadwerkelijk geannuleerd is.
2. De persoonsgegevens van de begunstigde mochten worden opgevraagd
De Wwft vereist dat financiële instellingen een risicoprofiel opstellen van hun klanten en onderzoeken of hun transacties hiermee overeenkomen.
Omdat ICS niet kon zien wie de begunstigde was, mocht zij deze informatie opvragen bij de consument.
3. De gegevens mogen worden bewaard
Volgens artikel 33 Wwft moeten instellingen zoals ICS documenten en gegevens uit cliëntenonderzoek minimaal vijf jaar bewaren.
Dit betekent dat ICS de persoonsgegevens van de begunstigde niet direct hoefde te verwijderen, zelfs als de transactie niet was doorgegaan.
4. ICS mocht vragen stellen aan de consument
ICS mocht de consument vragen stellen om zijn transacties te verklaren en deze te vergelijken met zijn risicoprofiel.
Het feit dat de consument zich onder druk gezet voelde, maakt de vragen van ICS niet onrechtmatig.
Wat betekent deze uitspraak voor consumenten?
Deze zaak bevestigt dat banken en financiële instellingen wettelijk verplicht zijn om toezicht te houden op financiële transacties en cliëntenonderzoek te verrichten. Dit heeft de volgende gevolgen voor consumenten:
Ook geannuleerde transacties kunnen onderzocht worden. Banken mogen klanten vragen stellen over transacties, zelfs als ze niet zijn voltooid.
Banken mogen persoonsgegevens van begunstigden bewaren. Financiële instellingen moeten de herkomst en bestemming van geldstromen vastleggen, ook als een transactie niet is doorgegaan.
Banken mogen vijf jaar lang gegevens bewaren. De Wwft verplicht banken om gegevens uit cliëntenonderzoek minimaal vijf jaar te bewaren, zelfs als de consument vraagt om verwijdering.
Banken hoeven niet vooraf te melden waarom een onderzoek wordt gestart. Een onderzoek betekent niet dat een consument verdacht is, maar de bank is niet verplicht om een klant direct inzicht te geven in de aanleiding van het onderzoek.
Wat kun je doen als jouw bank vragen stelt over jouw transacties?
1. Blijf kalm en vraag om verduidelijking. Vraag aan de bank waarom het onderzoek wordt uitgevoerd en wat de wettelijke basis hiervoor is.
2. Controleer of je verplicht bent om mee te werken. Banken mogen onderzoek doen, maar ze mogen niet zomaar dreigen met accountblokkades als je geen antwoord geeft.
3. Dien een klacht in als je vindt dat de bank onterecht handelt. Als je denkt dat jouw privacy wordt geschonden, kun je een klacht indienen bij de bank, Kifid of de Autoriteit Persoonsgegevens.
4. Schakel juridische hulp in. Als je bank weigert gegevens te verwijderen of je onder druk zet, kun je juridisch advies inwinnen.
Hulp nodig bij een geschil met je bank?
Financieel Recht Advocaten heeft uitgebreide ervaring met zaken rondom cliëntenonderzoek, privacy en de Wwft. Heb je een geschil met je bank over privacy, gegevensverwerking of een geblokkeerde rekening? Neem dan contact met ons op voor juridisch advies.
