Cryptovaluta biedt veelbelovende kansen, maar kan ook een gevaarlijke valkuil vormen voor onwetende investeerders. Dit bleek in een recente zaak voor de Rechtbank Zeeland-West-Brabant, waarin twee investeerders het slachtoffer werden van grootschalige crypto fraude. Deze zaak draait niet alleen om de verloren investeringen, maar legt ook de vraag bloot of crypto dienstverleners voldoende verantwoordelijkheid nemen. Dit artikel biedt een uitgebreide samenvatting van het vonnis en de implicaties voor gebruikers van crypto diensten.
De start van de fraude
De problemen begonnen in 2020 toen [eiser 1] via een online advertentie interesse kreeg in beleggen via een platform dat beloofde aantrekkelijke rendementen te bieden. Korte tijd later werd hij telefonisch benaderd door een persoon die beweerde voor een ander investeringsbedrijf te werken. Via een combinatie van misleiding, technische manipulatie zoals het gebruik van programma’s voor externe toegang (bijvoorbeeld Anydesk), en neppe verificatie stappen kreeg de fraudeur volledige toegang tot de financiële accounts van de gedupeerden.
Wat is boilerroomfraude?
Boilerroomfraude is een type oplichting waarbij criminelen zich voordoen als betrouwbare beleggingsadviseurs. Met mooie beloftes en nep kantoren weten zij slachtoffers te overtuigen grote bedragen over te maken, vaak zonder dat er daadwerkelijk wordt geïnvesteerd. Zodra het geld is ontvangen, verdwijnen de oplichters spoorloos. In dit geval werden de slachtoffers misleid door nepinvesteringen in cryptovaluta en verloren zij een aanzienlijk bedrag van ruim €243.000.
De rol van de crypto dienstverlener
De gedupeerden [eiser 1] en [eiser 2] stelden dat de crypto dienstverlener, [gedaagde], een zorgplicht heeft geschonden. Ze betoogden dat [gedaagde] verplichtingen heeft onder de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) en dat zij tekort was geschoten in het monitoren van verdachte transacties. Deze zorgplicht, die traditioneel geldt voor banken, houdt in dat financiële instellingen proactief moeten optreden om hun klanten te beschermen tegen fraude.
Toepassing van de Wwft
De rechtbank onderzocht of [gedaagde] in strijd had gehandeld met artikel 23g van de Wwft, dat onder meer stelt dat buiten de Europese Unie gevestigde crypto dienstverleners zich niet actief mogen richten op Nederlandse klanten zonder de vereiste registratie. De eisers betoogden dat [gedaagde] met het aanbieden van crypto diensten in Nederland een dwingend wettelijk verbod overtrad, wat volgens hen tot nietigheid van de overeenkomst leidde. Echter, de rechtbank oordeelde dat enkel het verlenen van diensten zonder actief te werven niet onder deze bepaling viel en dat de schending van de Wwft niet automatisch de overeenkomst ongeldig maakte.
Onrechtmatige daad en zorgplicht
De eisers voerden aan dat [gedaagde] onrechtmatig had gehandeld door haar zorgplicht te schenden. Volgens hen zou [gedaagde] vergelijkbaar moeten worden behandeld als een bank, met een verhoogde verplichting om verdachte transacties te signaleren en te blokkeren. De rechtbank stelde echter vast dat de zorgplicht voor crypto dienstverleners niet automatisch gelijkstaat aan die van banken. Crypto dienstverleners hebben een andere maatschappelijke rol, en een volledige controle op alle wallets en transacties is niet verplicht, tenzij er concrete aanwijzingen zijn voor fraude.
Bewijs en causaal verband
De rechtbank benadrukte dat er geen voldoende bewijs was dat [gedaagde] kennis had of had moeten hebben van de frauduleuze activiteiten die via haar platform plaatsvonden. De transacties verliepen in overeenstemming met de gebruikelijke werking van cryptovaluta, waarbij grote bedragen niet ongebruikelijk zijn. Bovendien voerde [gedaagde] aan dat zij gebruikmaakte van tools zoals Elliptic voor transactiemonitoring en cliëntenonderzoek, waarmee verdachte patronen kunnen worden gedetecteerd. Dit bood voor de rechtbank voldoende onderbouwing dat [gedaagde] niet nalatig was in haar plichten.
Afwijzing van de vordering
De vordering van [eiser 1] en [eiser 2] werd door de rechtbank afgewezen. Dit gebeurde onder meer omdat de rechtbank oordeelde dat de Wwft niet strekte tot bescherming tegen de specifieke vermogensschade die zij hadden geleden. Ook werd geconcludeerd dat [gedaagde] niet aantoonbaar tekort was geschoten in de naleving van de zorgplicht, en er geen verplichting bestond om alle transacties actief te blokkeren of aanvullende verificaties uit te voeren zonder concrete aanleiding.
Wat betekent dit voor u?
Deze zaak toont aan dat slachtoffers van crypto fraude juridische stappen kunnen ondernemen tegen crypto dienstverleners, maar dat de drempel voor succes hoog ligt. Het is van groot belang om te begrijpen wat de wettelijke verplichtingen en zorgplichten van financiële dienstverleners zijn en hoe deze in uw situatie van toepassing kunnen zijn. De regels rondom cryptovaluta, zorgplichten en witwasbestrijding zijn complex en vragen om deskundig juridisch advies.
Financieel Recht Advocaten
Bent u slachtoffer van crypto fraude of wilt u meer weten over uw rechten ten aanzien van financiële dienstverleners? Financieel Recht Advocaten staat voor u klaar om de juridische mogelijkheden te onderzoeken en u bij te staan in uw zaak. Neem contact met ons op om uw situatie te bespreken en te kijken hoe wij u verder kunnen helpen.
