Recentelijk heeft het Nederlandse kabinet een nieuw wetsvoorstel ingediend dat tot veel discussie heeft geleid. Het voorstel stelt voor om banken in staat te stellen transactie- en klantgegevens van al hun klanten gezamenlijk te analyseren om witwassen op te sporen. Dit initiatief, bekend als het “plan van aanpak witwassen,” heeft tot verdeelde meningen geleid. Sommigen zien het als een noodzakelijke stap in de strijd tegen financiële criminaliteit, terwijl anderen bezorgd zijn over de mogelijke implicaties voor de privacy en individuele rechten van klanten.
Wat houdt het wetsvoorstel in?
Het wetsvoorstel stelt voor om banken de optie te geven om transactie- en klantgegevens massaal uit te wisselen. Momenteel controleren banken individueel de transacties van hun klanten om verdachte activiteiten op te sporen. Als een transactie als “ongebruikelijk” wordt beschouwd, kan de bank de klant om uitleg vragen. Deze informatie wordt ook gemeld aan de Financial Intelligence Unit (FIU), die beoordeelt of verdachte transacties moeten worden doorgegeven aan de politie. Banken hebben ook de bevoegdheid om klanten als onbetrouwbaar te beschouwen en dienovereenkomstig te handelen.
Gezamenlijke monitoring: voor- en tegenstanders
Het wetsvoorstel stelt voor dat banken gezamenlijk de transacties van hun klanten gaan monitoren, met als doel criminelen die rekeningen bij meerdere banken hebben, op te sporen. De vijf grootste banken hebben hiervoor een aparte entiteit opgericht, Transactiemonitoring Nederland (TMNL), die transacties boven de 100 euro zal verzamelen om ongebruikelijke patronen te detecteren. Als TMNL vaststelt dat een klant verdachte activiteiten vertoont bij meerdere banken, worden deze banken op de hoogte gebracht voor verdere onderzoek. De kritiek op dit aspect van het wetsvoorstel richt zich op mogelijke massasurveillance en uitsluiting, evenals het risico van discriminatie.
De navraag plicht: wat houdt dit in?
Een ander aspect van het wetsvoorstel is de navraag plicht, waarbij banken verplicht zijn om bij elkaar informatie op te vragen over klanten die als “hoog risico” worden beschouwd. Dit kan gebeuren wanneer een bank een risicoprofiel van een klant opstelt of als een transactie als ongebruikelijk wordt gemarkeerd. Dit kan leiden tot situaties waarin een klant wordt geweigerd door meerdere banken, gebaseerd op mogelijk onduidelijke criteria voor hoog risico.
De Kritiek en Zorgen Privacywaakhonden, zoals de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) en de stichting Privacy First, uiten grote bezwaren tegen het wetsvoorstel. Ze waarschuwen voor massasurveillance, discriminatie en uitsluiting van individuele klanten. Bovendien wijzen ze op de open en multi-interpretabele normen die banken gebruiken om klanten als “hoog risico” te bestempelen, wat tot ongewilde verkeerde inschattingen kan leiden.
Hoe nu verder?
De Tweede Kamer heeft kritische vragen en bezwaren geuit over het wetsvoorstel en minister Kaag van Financiën heeft laten weten dat er onderhandelingen zullen plaatsvinden over bepaalde aspecten van de wet. Het is duidelijk dat er nog veel debat en discussie zal volgen voordat dit wetsvoorstel al dan niet wordt aangenomen.
Dit wetsvoorstel heeft duidelijk grote implicaties voor de privacy en rechten van bankklanten in Nederland. Het is van cruciaal belang dat mensen op de hoogte zijn van de voorgestelde veranderingen en de mogelijke gevolgen voor hun financiële interacties en privacy.
Als u vragen heeft over dit wetsvoorstel, hoe het uw rechten zou kunnen beïnvloeden, of als u juridisch advies nodig heeft met betrekking tot financieel recht, aarzel dan niet om contact op te nemen met onze advocaten van Financieel Recht Advocaten. We staan klaar om u te helpen in deze complexe juridische kwestie.
