Op 20 november 2024 heeft de Rechtbank Amsterdam een belangrijke uitspraak gedaan over de aansprakelijkheid van een Litouwse bank, Paytend, in een zaak van cryptofraude. Het slachtoffer had geld overgemaakt naar een bankrekening bij Paytend, maar zijn investering bleek een frauduleuze oplichting te zijn. Het slachtoffer stelde dat de bank haar zorgplicht had geschonden, maar de rechtbank oordeelde dat de bank geen fout had gemaakt. Dit vonnis is belangrijk voor iedereen die te maken heeft met banken en financiële instellingen, vooral in gevallen van fraude.
Wat houdt zorgplicht van banken in?
De zorgplicht van banken is een verplichting die zij hebben om te zorgen voor de veiligheid van financiële transacties en om te voorkomen dat hun diensten voor criminele activiteiten zoals fraude of witwassen worden gebruikt. Banken moeten bepaalde controles uitvoeren om ervoor te zorgen dat klanten geen ongepaste of illegale activiteiten uitvoeren via hun rekening. De vraag in deze zaak was of de bank haar zorgplicht jegens het slachtoffer had geschonden door het toestaan van de betalingen naar een frauduleuze rekening.
De rechtbank stelde vast dat Paytend haar zorgplicht niet had geschonden. De zorgplicht houdt in dat banken zich bewust moeten zijn van ongebruikelijke of verdachte transacties, maar dit betekent niet dat ze elke transactie moeten controleren of dat ze aansprakelijk kunnen worden gesteld voor fraude als er geen duidelijke aanwijzingen zijn van misbruik.
Wat is KYC (Know Your Customer) en waarom is het belangrijk?
Een belangrijk onderdeel van de zorgplicht is de zogenaamde KYC-verplichting (Know Your Customer). Dit houdt in dat banken informatie moeten verzamelen over de identiteit en het gedrag van hun klanten. Dit is een maatregel om fraude, witwassen en andere financiële misdrijven te voorkomen. In deze zaak had Paytend de klant (UK ZDD Groep Ltd.) zorgvuldig gecontroleerd voordat ze de rekening opende. De bank had documenten zoals een verificatierapport en een register van directors bekeken, en er waren geen signalen dat deze klant betrokken was bij frauduleuze activiteiten.
Het is belangrijk te begrijpen dat banken niet verplicht zijn om elke transactie te controleren op fraude, tenzij er specifieke aanwijzingen zijn dat een transactie niet klopt. De KYC-verplichting helpt banken om risico’s in kaart te brengen bij het aangaan van klantrelaties, maar kan niet garanderen dat er geen fraude plaatsvindt.
Transactiecontrole en verantwoordelijkheid van de bank
Als een bank vermoedt dat er verdachte transacties plaatsvinden, moet de bank actie ondernemen, zoals het onderzoeken van de betreffende betalingen. In dit geval had Paytend twee betalingen van het slachtoffer ontvangen. Beide betalingen werden gemarkeerd als “high risk” tijdens de interne controleprocedure van de bank vanwege de grote bedragen en het korte tijdsverschil tussen de betalingen. De bank had deze betalingen tijdelijk opgeschort en een onderzoek uitgevoerd, wat gebruikelijk is bij verdachte transacties.
De bank vroeg de klant van de rekening (UK ZDD) om een verklaring voor de betalingen, en de klant gaf een plausibele verklaring, namelijk de verkoop van computerartikelen. Op basis van deze verklaring en de overeenkomsten met eerdere transacties op de rekening, besloot de bank de betalingen goed te keuren. De rechtbank oordeelde dat de bank hierbij correct had gehandeld, omdat de informatie die werd verstrekt logisch en consistent was.
De rol van de rechtbank en de uitspraak
De zaak werd door de rechtbank beoordeeld op basis van het Nederlands recht, omdat het slachtoffer schade had geleden in Nederland. De rechtbank oordeelde dat Paytend, als buitenlandse bank, haar zorgplicht niet had geschonden, aangezien de bank haar procedures had gevolgd en er geen duidelijke aanwijzingen waren van fraude bij de klant. De uitspraak benadrukt dat banken weliswaar verantwoordelijk zijn voor het voorkomen van witwassen en terrorismefinanciering, maar dat ze niet verplicht zijn om iedere transactie te controleren op fraude.
Wat betekent deze uitspraak voor u?
Als u te maken heeft met een bank of financiële instelling in Nederland of daarbuiten, is het belangrijk te begrijpen dat banken niet aansprakelijk kunnen worden gesteld voor elke fraude die via hun systemen plaatsvindt. Ze hebben wel een zorgplicht en moeten verdachte activiteiten onderzoeken, maar ze zijn niet verplicht om elke transactie te controleren, tenzij er aanwijzingen zijn dat er iets mis is.
Deze uitspraak kan belangrijk zijn voor consumenten die te maken hebben met schade door fraude, omdat het duidelijk maakt welke rol banken spelen in het voorkomen van fraude en welke verantwoordelijkheden zij hebben. Als u zelf slachtoffer bent geworden van fraude via een bank, is het raadzaam om juridisch advies in te winnen om te begrijpen of er sprake is van onrechtmatig handelen door de betrokken bank.
Wat kunt u doen bij fraude of schade door een bank?
Als u denkt dat een bank of financiële instelling haar zorgplicht niet heeft nageleefd, kunt u overwegen om juridische stappen te ondernemen. Dit kan complex zijn, vooral als de bank zich aan de regels heeft gehouden, zoals in deze zaak. Het is daarom verstandig om juridisch advies in te winnen. Financieel Recht Advocaten kan u helpen bij het beoordelen van uw situatie en het adviseren over de beste stappen die u kunt nemen als u betrokken bent bij een zaak met een bank, lening of hypotheekverstrekker.
Bij Financieel Recht Advocaten begrijpen we de complexiteit van financiële juridische zaken en staan we klaar om u te helpen als u denkt dat uw rechten zijn geschonden. Neem contact met ons op voor deskundig advies en ondersteuning bij financiële geschillen.
