Recent oordeelde de Rechtbank Amsterdam over een zaak waarin een Litouwse bank, Paytend Europe UAB, werd beschuldigd van het schenden van haar zorgplicht. Een Nederlandse belegger, slachtoffer van cryptofraude, stelde dat de bank verantwoordelijk was voor zijn financiële verlies van €110.000. De rechtbank wees de vordering echter af. Deze uitspraak biedt inzicht in de reikwijdte van de zorgplicht van banken, zowel nationaal als internationaal.
Wat betekent zorgplicht?
Banken hebben een bijzondere zorgplicht. Dit houdt in dat zij zorgvuldig moeten handelen, niet alleen tegenover hun klanten, maar soms ook tegenover derden die geen directe relatie met de bank hebben. Dit gaat vooral om situaties waarin banken hun diensten kunnen zien misbruikt worden voor criminele activiteiten, zoals witwassen of fraude.
Volgens de wet zijn banken verplicht om verdachte transacties te signaleren en, indien nodig, nader onderzoek te doen. Deze verplichting is vastgelegd in de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Echter, banken zijn niet verantwoordelijk voor het opsporen van alle vormen van fraude. De mate waarin een bank aansprakelijk kan worden gehouden, hangt af van de specifieke omstandigheden.
De kern van de zaak (Litouwse bank)
De Nederlandse belegger in deze zaak werd slachtoffer van cryptofraude. Hij had via een frauduleuze website geld geïnvesteerd, dat hij overmaakte naar een Litouwse bankrekening op naam van een bedrijf, UK ZDD Groep Ltd. Toen de belegger zijn geld wilde terughalen, bleek het verdwenen. Hij stelde dat de Litouwse bank haar zorgplicht had geschonden door UK ZDD als klant te accepteren en de transacties niet tijdig te blokkeren.
De rechtbank oordeelde echter dat er geen aanwijzingen waren dat de bank nalatig was geweest. Paytend had een gedegen onderzoek gedaan voordat zij UK ZDD als klant aannam, inclusief het verifiëren van de bedrijfsgegevens en transactiedoelen. Ook had de bank de twee hoge overboekingen van de belegger gesignaleerd als risicovol en tijdelijk geblokkeerd. Na aanvullende verificaties door een analist werd besloten de betalingen vrij te geven, wat volgens de rechtbank voldoende zorgvuldig was.
Waarom werd de vordering afgewezen?
De rechtbank oordeelde dat de bank haar wettelijke verplichtingen niet had geschonden. Enkele belangrijke overwegingen waren:
Onderzoek naar de klant (KYC-procedure):
Paytend had bij het accepteren van UK ZDD als klant relevante documenten gecontroleerd, waaronder bedrijfsregistraties en financiële informatie. De bank had geen redenen om te vermoeden dat UK ZDD betrokken was bij fraude.
Toezicht op transacties:
De bank merkte de hoge transacties van de belegger op en onderwierp deze aan extra controle. UK ZDD gaf een plausibele verklaring voor de betalingen, die strookte met de bekende bedrijfsactiviteiten.
Geen wetenschap van fraude:
De rechtbank benadrukte dat de bank alleen aansprakelijk kan worden gesteld als zij wist of had moeten weten dat de rekening van UK ZDD voor fraude werd gebruikt. Er waren geen bewijzen dat Paytend hiervan op de hoogte was.
Wat betekent deze uitspraak voor slachtoffers van fraude?
Deze zaak laat zien dat het moeilijk is om een bank aansprakelijk te stellen voor schade veroorzaakt door fraude, vooral als u geen directe klant van de bank bent. Banken hebben weliswaar verplichtingen, maar deze zijn beperkt tot het voorkomen van witwassen en andere criminele activiteiten. Voor individuele fraudezaken zijn de mogelijkheden beperkter.
Als u in een vergelijkbare situatie verkeert, is het belangrijk om te weten:
Welke controles de betrokken bank heeft uitgevoerd.
Of er signalen waren die op fraude wezen en hoe de bank daarop heeft gereageerd.
Of de bank haar verplichtingen onder de Wwft en andere regelgeving is nagekomen.
Wat kunt u doen als u schade heeft geleden?
Als u vermoedt dat een bank niet zorgvuldig heeft gehandeld, kunt u juridische stappen overwegen. Hiervoor is het verstandig een specialist in financieel recht in te schakelen. Een financieel recht advocaat kan u helpen vast te stellen of er sprake is van een schending van de zorgplicht en wat uw kansen zijn in een juridische procedure.
Afsluiting
Bent u slachtoffer van fraude en denkt u dat een bank aansprakelijk is voor uw schade? Neem contact op met Financieel Recht Advocaten. Onze specialisten hebben ruime ervaring met zorgplichtzaken en staan u bij in het vaststellen van uw rechten en mogelijkheden. Samen kunnen we bekijken hoe u uw schade kunt verhalen. Aarzel niet en vraag vandaag nog om juridisch advies.
