Witwassen en terrorismefinanciering zijn belangrijke onderwerpen. Financiële instellingen zijn druk bezig om deze vormen van criminaliteit de kop in te drukken. Als gevolg hiervan voeren banken extreme cliëntenonderzoeken uit. Wanneer gaat het van controle naar inbreuk op je privacy?
Aanvullende vragen
Banken hebben het recht om te vragen naar de herkomst van jouw gelden. Als er bijvoorbeeld teveel geld wordt overgemaakt kan dit een reden zijn van de bank om aanvullende vragen te stellen. Banken voeren vaak aan dat zij dit doen om het financiële stelsel te beschermen. De vragen kunnen vergaand zijn; In welke context wordt de transactie gedaan? Wat is de relatie tot de ontvangende partij?
Banken werken steeds nauwer samen, zowel met elkaar als met de overheid, om witwassen en de financiering van terrorisme aan te pakken. Dat doen ze op verzoek van de overheid en hun aangestelde toezichthouders. Die vindt dat banken hun poortwachtersfunctie beter moeten vervullen, zodat criminelen geen voet aan de grond krijgen in het financiële stelsel.
Volgens onderzoek is deze strenge aanpak wel nodig. Naar schatting wordt er in Nederland jaarlijks € 16 miljard witgewassen. Dat komt voornamelijk doordat we een open en op handel gerichte economie hebben. En door de omvang van criminele opbrengsten uit fraude en drugs, aldus een rapport van het ministerie van Veiligheid en Justitie uit 2017.
Ongebruikelijke transacties
Banken hebben verschillende manieren om grip te krijgen op onwenselijke betalingen. Analisten bekijken transacties die zijn aangemerkt als ongebruikelijk. Deze ongebruikelijke transacties hebben vaak een bepaalde waarde (vaak € 10.000). Als deze waarde wordt overschreden zal dit gecontroleerd worden door een van de analisten. Als de analisten geen duidelijkheid krijgen over de transactie kunnen er aanvullende vragen worden gesteld.
Dat banken ook kunnen aanslaan op kleinere bedragen, blijkt uit een brief die ING naar een klant stuurde. De bank vroeg die persoon het hemd van het lijf over de € 200 die hij vijf jaar eerder had overgemaakt naar een gezin in Azië. Zou hij onvoldoende informatie over die transactie geven, dan zou ING zijn betaalrekening sluiten.
Monitoringsplicht
Klein bedrag of niet, met zulk cliëntenonderzoek voldoen banken aan de monitoringsplicht voor financiële instellingen, die is vastgelegd in de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Deze onderzoeken zullen alleen maar worden uitgebreid. Tot dusver hielden banken alleen transacties van eigen klanten bij. Maar in juli 2020 richtten vijf Nederlandse banken een gezamenlijk systeem op, Transactie Monitoring Nederland (TMNL). Daarin zullen banken gegevens delen over ongebruikelijke transacties en klanten, om nog meer grip te krijgen op ongebruikelijke geldstromen en patronen.
Strengere controles
De drang van banken om ongebruikelijke transacties te controleren en tegen te houden slaat alleen erg door. Vooral als het gaat om kleine bedragen. Volgens een woordvoerder van DNB zijn kleine bedragen al voldoende om criminaliteit te financieren. Volgens de woordvoerder kunnen criminelen een overvloed aan kleine bedragen sturen om zo toch op een groot bedrag uit te komen en onder de objectieve grens te blijven. Hier zal door banken dan ook streng op worden gecontroleerd.
Banken hebben de plicht elke ongebruikelijke transactie te detecteren. En om die, eventueel na cliëntenonderzoek, te melden. Uit de Wwft-leidraad van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) blijkt dat banken de vrijheid hebben zelf een inschatting te maken van de integriteitsrisico’s en de aard en diepgang van dat cliëntenonderzoek. Die kunnen dus ook onevenredig veel of niet ter zake doende informatie vragen.
Als je besluit om niet mee te werken aan het vergaande cliëntenonderzoek kan de bank op grond van de Algemene Bankvoorwaarden de relatie beëindigen.
Privacy
De NVB hield zich aardig stil op de vraag over de scheidingslijn tussen de witwascontroles en privacy. Toch bleven een aantal consumenten niet stil en beklaagde zich bij het Financiële Klachteninstituut Kifid. De bank zal (dan) immers met voldoende bewijs moeten kunnen aantonen dat zij op grond van de Wwft niet langer deze klant kan bedienen vanwege de bijbehorende risico’s op witwassen en/of terrorismefinanciering.
Vooralsnog doen banken dit succesvol. Het Kifid oordeelde tot nu toe bijna altijd in het voordeel van de bank. Het recht op privacy verliest het dus al snel van de controleplicht van de bank.
Financieel Recht Advocaten
Wij van Financieel Recht Advocaten hebben veel ervaring met het procederen tegen financiële instellingen als het gaat om het Wwft onderzoek. Heeft u vragen met betrekking tot verplichtingen van de Wwft, het cliëntenonderzoek (KYC onderzoek), Customer Due Dilligence (CDD) of de registratie van uw persoonsgegevens in interne of externe verwijzingsregisters (EVR/IVR). Neem dan vrijblijvend contact op met een van onze advocaten.
