ING Bank mocht rekening beëindigen na cliëntenonderzoek op grond van Wwft
Op 16 oktober 2024 deed de Geschillencommissie van het Klachteninstituut Financiële Dienstverlening (Kifid) een mondelinge bindende uitspraak in een zaak tussen een consument en ING Bank N.V. (uitspraak nr. 2024-0901). De bank had de particuliere rekening van de consument geblokkeerd en later beëindigd na vragen in het kader van een cliëntenonderzoek op grond van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft).
De consument stelde dat hij te vergaande vragen had gekregen en vorderde een schadevergoeding van € 9.592,- en herstel van de bankrelatie. De commissie stelde ING Bank in het gelijk en oordeelde dat de bank handelde binnen de beleidsvrijheid die de Wwft haar biedt. Dit artikel gaat dieper in op de juridische overwegingen en wat consumenten kunnen leren van deze uitspraak.
Waarom stelde ING vragen over de rekening van de consument?
De consument had bij ING Bank zowel zakelijke als particuliere rekeningen. Vanaf november 2022 voerde ING een cliëntenonderzoek uit, omdat de bank bepaalde transacties als ongebruikelijk beschouwde. Dit onderzoek richtte zich op:
De herkomst en omvang van het vermogen van de consument.
Of de consument handelde in cryptovaluta.
Diverse grote overboekingen naar rekeningen in binnen- en buitenland.
Een aanzienlijke overboeking naar Kraken Payward Ltd, een cryptoplatform.
Op basis van de transacties vermoedde de bank een verhoogd risico en vroeg zij de consument om opheldering. De consument gaf wel antwoorden, maar de bank vond deze onvoldoende volledig. Dit leidde uiteindelijk tot een blokkade en later tot beëindiging van de rekening.
De klacht van de consument
De consument vond de vragen van de bank onnodig en in strijd met zijn privacy. Hij voerde de volgende argumenten aan:
De bank stelde vragen zonder juridische basis: Volgens de consument bood de Leidraad Wwft en Sanctiewet (Sw) van De Nederlandsche Bank (DNB) geen grondslag voor sommige van de gestelde vragen.
De bank had al voldoende informatie: De bank kende hem als klant, aangezien hij ook zakelijke rekeningen had. ING zou dus al een helder beeld moeten hebben van zijn financiële situatie.
De bank beschouwde hem onterecht als een risico: Hij voelde zich behandeld alsof hij zich bezighield met criminele activiteiten.
Onterechte beëindiging van de rekening: Hij vond het onredelijk dat ING de rekening beëindigde op basis van vragen die hij niet verplicht zou zijn te beantwoorden.
De consument eiste daarom: een schadevergoeding van € 9.592,- en herstel van de bankrelatie.
Het verweer van ING Bank
ING stelde dat zij op grond van de Wwft verplicht was om een cliëntenonderzoek uit te voeren. De bank voerde aan dat:
De Leidraad Wwft en Sw van DNB geen wet is, maar een richtlijn die banken mogen volgen.
Zij binnen haar beleidsvrijheid bepaalde vragen mocht stellen.
Er sprake was van hoge bedragen en internationale overboekingen, wat extra onderzoek rechtvaardigde.
De consument onvoldoende antwoorden had gegeven.
Beëindiging van de rekening noodzakelijk was, omdat de bank haar risico’s niet kon inschatten zonder volledige medewerking van de consument.
Uitspraak Kifid: ING handelde binnen haar bevoegdheden
Kifid stelde ING Bank in het gelijk en oordeelde dat de bank geen tekortkoming had begaan. De belangrijkste overwegingen:
1. Banken hebben beleidsvrijheid bij cliëntenonderzoeken
Op grond van de Wwft zijn banken verplicht om ongebruikelijke transacties te onderzoeken.
De Leidraad Wwft en Sw van DNB is een richtlijn die een bank mag volgen, maar die geen harde verplichtingen oplegt.
Dit betekent dat banken binnen bepaalde grenzen zelf bepalen hoe ze hun cliëntenonderzoek uitvoeren.
2. De gestelde vragen waren gerechtvaardigd
De consument had hoge bedragen overgemaakt, onder andere naar Kraken Payward Ltd, een cryptoplatform.
Grote geldstromen naar cryptobeurzen en buitenlandse rekeningen kunnen wijzen op een verhoogd risico op witwassen of andere financiële criminaliteit.
Dit rechtvaardigde nader onderzoek naar de herkomst en bestemming van het geld.
3. De bank had het recht om aanvullende informatie te vragen
Dat de consument ook zakelijke klant was, betekende niet dat de bank geen onderzoek mocht doen naar zijn privérekening.
De bank mocht nagaan of er sprake was van een verhoogd risico, zonder dat de consument direct als verdacht werd aangemerkt.
4. Onvoldoende medewerking rechtvaardigt beëindiging van de rekening
Banken mogen de relatie beëindigen als een klant onvoldoende meewerkt aan een cliëntenonderzoek.
Dit is vastgelegd in artikel 5 lid 3 Wwft en ook opgenomen in de algemene voorwaarden van de bank.
Omdat de consument zijn financiële transacties niet volledig verklaarde, mocht ING de rekening beëindigen.
5. De bank is niet verplicht om schadevergoeding te betalen
De consument had zijn schadeclaim van € 9.592,- niet voldoende onderbouwd.
Bovendien lag de oorzaak van de rekeningbeëindiging bij zijn eigen weigering om voldoende informatie te verstrekken.
Daarom wees Kifid de schadevergoeding en het herstel van de bankrelatie af.
Wat betekent deze uitspraak voor consumenten?
Deze uitspraak bevestigt dat banken vergaande bevoegdheden hebben als het gaat om cliëntenonderzoeken op grond van de Wwft. Dit zijn de belangrijkste lessen:
Banken mogen vragen stellen over geldstromen en vermogen
Dit is een wettelijke verplichting om witwassen en fraude tegen te gaan.
Je moet meewerken aan een cliëntenonderzoek: Banken mogen aanvullende documenten eisen en bepalen of jouw antwoorden voldoende zijn.
Een lange klantrelatie betekent niet dat je geen vragen krijgt: Ook als je al jaren klant bent, kan de bank toch extra onderzoek doen.
Cryptotransacties trekken extra aandacht: Grote bedragen naar cryptoplatforms worden vaak als risicovol beschouwd. Dit kan leiden tot extra controle of zelfs beëindiging van je rekening.
Weigeren om informatie te verstrekken kan leiden tot beëindiging van je bankrekening: Als een bank onvoldoende informatie krijgt, moet zij de bankrelatie beëindigen. Dit is vastgelegd in artikel 5 lid 3 Wwft.
Schadevergoeding eisen is lastig: Als een rekening wordt gesloten door eigen nalatigheid, dan is er geen recht op compensatie.
Hulp nodig bij een geschil met je bank?
Heb je te maken met een geblokkeerde of opgezegde bankrekening door een cliëntenonderzoek? Financieel Recht Advocaten heeft ruime ervaring met dit soort zaken en kan je helpen om je rechten te verdedigen. Neem contact op voor juridisch advies.
