Een steeds vaker voorkomende situatie is dat banken besluiten om de langdurige relatie met een klant op te zeggen. Dit kan ernstige gevolgen hebben voor ondernemers. Maar mag een bank zomaar een klantrelatie beëindigen? In dit artikel zullen we de achtergronden van een dergelijke opzegging bespreken, evenals de rechten en verplichtingen van zowel banken als rekeninghouders.
WWFT en klantonderzoek
De overheid heeft via de Wet ter voorkoming van witwassen en financiering van terrorisme (WWFT) banken verantwoordelijk gemaakt voor het signaleren van financieel-economische criminaliteit en andere integriteitsrisico’s. In de afgelopen jaren heeft het Openbaar Ministerie onderzoeken uitgevoerd bij verschillende banken vanwege hun tekortkomingen bij het naleven van deze verplichtingen. De dossiers van klanten waren niet op orde, wat heeft geleid tot boetes van honderden miljoenen euro’s voor sommige banken.
Het is dus begrijpelijk dat banken de verplichtingen met betrekking tot klantonderzoek serieus nemen. Niet alleen ondernemers die een nieuwe bankrekening aanvragen, maar ook ondernemers die al jarenlang klant zijn bij dezelfde bank, worden nu geconfronteerd met vragen van hun bank. Termen zoals “Know Your Customer” (KYC), “customer due diligence” (CDD) en “anti money laundering” (AML) zijn inmiddels bekend terrein geworden.
Algemene bankvoorwaarden
Op de overeenkomst tussen de bank en de klant zijn de algemene bankvoorwaarden van toepassing. Volgens deze voorwaarden is de klant verplicht om de bank te informeren en op de hoogte te houden van zijn activiteiten en de herkomst van zijn financiële middelen. Als de bank het cliëntenonderzoek niet kan voltooien, moet de bank de relatie met de klant beëindigen. De bank kan dan het risico van misbruik van haar diensten niet inschatten. Het is daarbij niet noodzakelijk dat de bank concrete aanwijzingen heeft dat de klant betrokken is bij criminele activiteiten.
Verplichting tot medewerking aan klantonderzoek
Banken zijn afhankelijk van de medewerking van klanten om informatie te verkrijgen. Op basis van de algemene bankvoorwaarden zijn klanten verplicht om de bank van informatie te voorzien. De vragen van de bank kunnen uiteenlopend zijn, zoals:
Wie zijn de personen of entiteiten die aandeelhouder zijn in uw onderneming?
Wie zijn de uiteindelijk belanghebbenden (UBO’s) van uw onderneming?
Met welke leveranciers doet u zaken en wie zijn uw afnemers?
Hoe is uw omzet samengesteld en uit welke bronnen komt deze?
Welke maatregelen kunt u nemen om het aandeel van contante betalingen in uw omzet te verminderen?
Wat is de reden achter betalingen naar buitenlandse bankrekeningen en hoe kunt u deze verklaren?
Wat is uw screeningsbeleid voor zowel leveranciers als afnemers?
Sommige klanten kunnen moeite hebben om uitgebreide vragen van de bank volledig te beantwoorden of stellen zich passief op en weigeren actief mee te werken aan het verstrekken van de gevraagde informatie. In zo’n geval kan de bank gebruikmaken van het contractuele recht dat is opgenomen in de algemene bankvoorwaarden om de klantrelatie op te zeggen.
Kan de bank de klantrelatie opzeggen?
Het recht van de bank om de klantrelatie op te zeggen, kent echter grenzen. Banken hebben een maatschappelijke functie en hebben daardoor een bijzondere zorgplicht jegens hun klanten. Ze moeten rekening houden met de belangen van hun klanten. Door een opzegging verliest de klant namelijk de toegang tot het bancaire systeem, wat ernstige gevolgen kan hebben. Het is immers onmogelijk om een bedrijf te runnen zonder een betaalrekening bij een bank. Er kunnen omstandigheden zijn waarin het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is dat de bank gebruikmaakt van haar contractuele bevoegdheid tot opzegging. Er dient een belangenafweging plaats te vinden waarbij zowel het belang van de bank (bijvoorbeeld om te voldoen aan wettelijke vereisten voor klantonderzoek) als het belang van de klant (bijvoorbeeld toegang hebben tot het bancaire systeem) worden meegewogen.
Belangenafweging bij opzegging klantrelatie
Welke omstandigheden kunnen een rol spelen bij deze belangenafweging?
Is er voldoende duidelijkheid over de herkomst van de financiële middelen van de klant?
Is er een adequaat inzicht in de activiteiten van de klant?
In hoeverre is er zicht op de betaalstromen van de klant?
Komt de klant zijn verplichtingen naar de bank toe na?
Zijn er frequente transacties met buitenlandse partijen, zowel inkomend als uitgaand?
Zijn de betalingen traceerbaar naar bijbehorende facturen?
Kan de klant de eventuele contante geldstromen voldoende onderbouwen?
Heeft de klant een screeningsbeleid voor zowel leveranciers als afnemers?
Heeft de klant toegang tot het bancaire systeem via rekeningen bij andere banken?
Kan er een verklaring worden gegeven voor snelle wijzigingen in de omzet?
Dit zijn slechts enkele voorbeelden van omstandigheden die genoemd worden in procedures. Daarnaast zijn de specifieke omstandigheden van de klant zelf ook van belang.
Wat te doen bij een klantonderzoek door de bank?
Het is belangrijk om het onderzoek serieus te nemen. Banken zijn wettelijk verplicht om deze onderzoeken uit te voeren, en klanten zijn contractueel verplicht om mee te werken en de gevraagde informatie te verstrekken. Voor zowel de bank als de klant kan dit een tijdrovend proces zijn. Daarom is het verstandig om kennis in te winnen bij een gespecialiseerde advocaat. Wij van Financieel Recht Advocaat kunnen u verder helpen met de behandeling van uw zaak of algemeen advies geven op vragen die u heeft. Neem vandaag nog contact op met een van onze advocaten.
