Wat is de Wwft (Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme)?
De Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) beschermt de integriteit van het financiële stelsel. Banken, verzekeraars en andere poortwachters moeten hun klanten kennen, risico’s inschatten en ongebruikelijke transacties melden bij de FIU-Nederland. In de praktijk leidt dit geregeld tot intensieve vragen over de herkomst van vermogen, tijdelijke blokkades of zelfs beëindiging van de bankrelatie. In dit artikel leggen wij uit wat de Wwft van u en van de bank vraagt, welke rechten en plichten u heeft bij een cliëntenonderzoek, en welke stappen u kunt zetten als de bank dreigt op te zeggen of als u bent geregistreerd in EVR/IVR.
Wat is er precies beslist door de wetgever?
Poortwachtersrol, cliëntenonderzoek en monitoring
De Wwft legt poortwachters (zoals banken, beleggingsondernemingen, verzekeraars, wisselinstellingen en bepaalde beroepsgroepen) verplichtingen op: identificeer en verifieer de cliënt en UBO’s, bepaal doel en aard van de relatie, monitor transacties en treed op bij verhoogd risico. Bij hogere risico’s volgt verscherpt cliëntenonderzoek (bijv. bij PEP’s of relaties met hoogrisicolanden). De wettelijke basis staat in de Wwft; nadere indicatoren voor melden staan in het Uitvoeringsbesluit Wwft 2018. FIU-Nederland licht toe dat zowel objectieve (drempel-)indicatoren als de subjectieve indicator (professioneel oordeel) tot melding kunnen verplichten. Deze structuur verklaart waarom banken veel, en soms gedetailleerde, stukken vragen.
Unieke meldsystematiek – objectieve en subjectieve indicator
De FIU en Belastingdienst beschrijven dat ongebruikelijke transacties worden vastgesteld aan de hand van objectieve indicatoren (altijd melden in bepaalde situaties) en een subjectieve indicator (melden zodra u redelijkerwijs vermoedt dat een transactie met witwassen of terrorismefinanciering verband kan houden).
Leidraad en toezicht – AFM, DNB, BFT en andere toezichthouders
Toezichthouders (o.a. AFM, DNB, BFT) bewaken de naleving. De AFM-Leidraad Wwft en Sanctiewet (2024) geeft praktische handvatten voor risicobeoordeling, inrichtings- en beheersmaatregelen en dossiervorming. Ook bestaan branchespecifieke voorbeelden rond de subjectieve indicator (BFT). Deze documenten zijn niet juridisch bindend, maar wegen in toezicht en rechtspraak mee als interpretatiekader.
Juridische duiding: zorgplicht, proportionaliteit en bewijslast in Wwft-context
Dubbele norm: Wwft-plicht én bancaire zorgplicht
Dat een bank “veel mag vragen” volgt uit de Wwft. Maar de bank moet de zorgplicht naleven: eisen moeten relevant zijn voor het ingeschatte risico, gegevensverzoeken concreet en termijnen redelijk. Voordat een bank tot opzegging overgaat, moet zij onderzoeken of minder ingrijpende maatregelen volstaan (bijvoorbeeld aanvullende monitoring, tijdelijke limieten of beperkingen). Zonder individuele afweging kan een zware maatregel disproportioneel zijn.
Bewijs en transparantie over herkomst van vermogen
Niet de “perfecte” zekerheid, maar een plausibele, controleerbare paper trail is de norm. Denk aan notariële akten, jaarrekeningen, belastingaanslagen, dividendbesluiten, rekeningafschriften en contracten waaruit de herkomst en route van gelden blijkt. De klant moet reëel meewerken; de bank moet concreet maken welke lacunes zij ziet en waarom die relevant zijn. Geheimhouding rond FIU-meldingen blijft van kracht, maar dat ontslaat de bank niet van een deugdelijke motivering van interne risico-afwegingen.
EVR/IVR-registraties: ingrijpend en toetsbaar
Registratie in interne (IVR) of externe (EVR) verwijzingsregisters is zwaar, omdat andere banken deze informatie meewegen. Voor registratie gelden eisen van noodzakelijkheid, juistheid en proportionaliteit. Een te brede of onvoldoende onderbouwde registratie kan worden aangevochten. Bekijk daarom altijd: welke feiten zijn vastgesteld, hoe ernstig zijn die, hoe lang geldt de registratie en klopt de onderbouwing?
Wat betekent dit concreet voor u? Implicaties bij blokkades of dreigende opzegging
Mag de bank uw relatie beëindigen op grond van de Wwft?
Ja, als u wezenlijke Wwft-informatie niet aanlevert of als (na weging) een niet te mitigeren integriteitsrisico resteert, kán de bank opzeggen. De bank baseert zich dan vaak op Wwft-verplichtingen en Algemene Bankvoorwaarden. Essentieel is de proportionaliteits-toets: is opzegging noodzakelijk en is de afweging goed gedocumenteerd? Ontbreekt die onderbouwing of zijn minder ingrijpende maatregelen mogelijk, dan is er ruimte om het besluit aan te vechten.
Doorwerking naar hypotheek of zakelijke kredietfaciliteiten
Een opzegging van een betaal- of zakelijke rekening werkt niet automatisch door naar krediet- of hypotheekovereenkomsten. Contractuele afspraken blijven leidend. De bank moet redelijke termijnen hanteren en de belangen van de klant, zeker bij langdurige kredietrelaties, zwaar laten wegen. Een generieke verwijzing naar “Wwft-risico” is niet genoeg; er moet een individuele, dossiervaste analyse liggen.
Herkomst van vermogen aantonen: hoe diep moet u gaan?
Zo specifiek als nodig is om het risico te adresseren. Lever daarom geen “datadump”, maar een geordend, gelabeld dossier: organogram/UBO-overzicht, identificatiedocumenten, contracten/facturen, notariële stukken, fiscale documenten, bankafschriften met markering van relevante stromen en een korte toelichting per transactiecluster. Dit versnelt de beoordeling en maakt uw proportionaliteitsargument sterker.
EVR/IVR in de praktijk: schade beperken en aanvechten
Een EVR-registratie kan het openen van rekeningen elders frustreren. Vraag schriftelijk om grondslag, feitelijke basis en bewaartermijn. Toets de ernst, actualiteit en nauwkeurigheid. Onjuiste of disproportionele registraties zijn corrigeerbaar.
Stappenplan in het kort: zo pakt u een Wwft-conflict met uw bank aan
1) Vraag een concrete lijst met ontbrekende stukken
Eis specificatie: welke documenten, voor welke entiteiten/UBO’s, over welke periode en met welk doel? Vraag een redelijke aanlevertermijn en bevestiging per e-mail.
2) Orden uw dossier en maak de paper trail sluitend
Bundel bewijs per onderwerp (identiteit, UBO, herkomst van vermogen, doel transacties). Nummer en label alles. Voeg korte toelichtingen toe zodat de behandelaar snel ziet wat welk document bewijst.
3) Agendeer proportionaliteit en alternatieven
Stel, als opzegging dreigt, minder ingrijpende maatregelen voor (limieten, transactiescope, aanvullende monitoring). Vraag de bank om een schriftelijke proportionaliteitsafweging.
4) Dien een formele klacht in bij de bank
Gebruik de klachtenprocedure en benoem de concrete gevolgen (bijv. betalingsverkeer, salarisbetalingen, lopende contracten). Vraag uitstel van maatregelen totdat de klacht is beoordeeld.
5) Kifid of rechter inschakelen
Komt u er niet uit, overweeg Kifid (voor consumenten en soms kleinzakelijk) of civiele rechter. Bij EVR/IVR kan een kort geding nodig zijn. Let op termijnen en verzamel vroegtijdig bewijs.
6) Verdieping per onderwerp
Lees onze verdiepingspagina’s: rekening opzeggen door bank, bezwaar tegen EVR-registratie, beëindiging hypotheek door bank en wat te doen bij cliëntenonderzoek Wwft. Deze helpen bij dossiervorming en brieftemplates.
Afsluiting
Financieel Recht Advocaten staat uitsluitend cliënten bij die al een concreet geschil hebben met een bank of financiële dienstverlener, bijvoorbeeld bij een vastgelopen cliëntenonderzoek, een (voorgenomen) opzegging of een EVR/IVR-registratie. Heeft u daadwerkelijk een conflict en wilt u een juridisch onderbouwde beoordeling van uw dossier, neem dan contact met ons op.
Praktische FAQ
Mag een bank mijn rekening tijdelijk blokkeren tijdens onderzoek?
Ja, dat kan als risicobeheersing. De maatregel moet passen bij het risico en de bank moet duidelijk maken welke informatie nodig is om de blokkade op te heffen. Vraag altijd om een concrete lijst met stukken en een realistische termijn.
Hoeveel documenten mag de bank vragen?
Zoveel als redelijkerwijs nodig is om identiteit, UBO’s, herkomst van vermogen en het doel van transacties te verifiëren. Te brede “fishing expeditions” horen niet. Vraag om specificatie en licht toe waarom bepaalde stukken relevant zijn of niet bestaan.
Moet de bank vertellen of er een FIU-melding is gedaan?
Nee. FIU-meldingen zijn geheim. De bank moet wél haar interne risico-afweging en proportionaliteit van maatregelen (zoals blokkade of opzegging) kunnen motiveren.
Kan ik een EVR/IVR-registratie laten verwijderen?
Ja, als die feitelijk onjuist, disproportioneel of onvoldoende onderbouwd is. Vraag om inzage en motivering, verzamel tegenbewijs en betwist duur en reikwijdte.
Wat verandert er voor mij door nieuwe leidraden en updates?
Leidraden (zoals die van de AFM) verduidelijken open normen, maar veranderen de wet niet. Ze geven wel aan hoe toezichthouders naleving toetsen. Het is verstandig uw dossiervorming hierop af te stemmen.
Bronnen & verwijzingen
- Wwft – Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme, Wetten.nl (BWBR0024282) . Actuele wettekst en algemene informatie.
- Uitvoeringsbesluit Wwft 2018 – indicatoren ongebruikelijke transacties en meldergroepen, Wetten.nl (BWBR0041193) en Staatsblad 2018, 241.
- FIU-Nederland – Uitleg objectieve/subjectieve indicatoren en meldaanwijzingen (banken; ongebruikelijke transactie hoeft geen financiële transactie te zijn).
- Belastingdienst / Bureau Toezicht Wwft – Overzicht verplichtingen en indicatorensysteem (ondernemersinformatie en meldingsplicht).
- AFM – Leidraad Wwft en Sanctiewet (5 juni 2024) , praktische handvatten voor naleving en risicogebaseerde aanpak.
- Bureau Financieel Toezicht – Voorbeelden subjectieve indicator (2024).
Disclaimer
Dit artikel bevat algemene informatie over de Wwft en aanverwante procedures en is geen individueel advies. Iedere zaak is feitelijk anders; laat uw dossier specifiek beoordelen.
